ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΟΣ

        Ε΄

 Τό παιχνίδι παίζει σπουδαῖο ρόλο

στή ζωή τοῦ Παιδιοῦ

 

 

«...Τό παιδί θά ἔχῃ κάθε εὐκαιρία, γιά παιχνίδι καί ψυχαγωγία, πού πρέπει νά κατευθύνωνται πρός τούς  ἴδιους σκοπούς πού ἐπιδιώκει καί ἡ ἐκπαίδευσι. Ἡ κοινωνία καί οἱ δημόσιες Ὑπηρεσίες θά ἐπιδιώξουν νά προωθήσουν τήν ἀπόλαυσι τοῦ δικαιώματος αὐτοῦ»(Διακήρυξι τῶν Η.Ε. γιά τά διακιώματα τοῦ Παιδιου, Ἀρχή  Ἑβδόμη).

    Τό παιχνίδι εἶναι ἡ κυριότερη ἀπασχόλησι τῆς παιδικῆς ἡλικίας. Οἱ γονεῖς, οἱ ἐκπαιδευτικοί καί γενικά ὅσοι ἀσχολοῦνται μέ τό Παιδί, ὀφείλουν ὅχι ἁπλῶς νά προσφέρουν εὐκαιρίες, γιά παιχνίδι, στό Παιδί, ἀλλά νά προσέχουν καί τό εἶδος τοῦ παιχνιδιοῦ καί μέ διάκρισι νά ἐλέγχουν ὅλα τά μέσα ψυχαγωγίας, ὥστε νά βοηθοῦν ἀποτελεσματικά τό Παιδί, νά διαμορφώσῃ ἕναν καλόν, ὁλοκληρωμένον χαρακτῆρα. Νά δίδουν δηλαδή στό παιδί καί μέ τό παιχνίδι τήν δυνατότητα « νά ἀναπτύξῃ τίς ἱκανότητές του, τήν ἀτομική του κρίσι καί τό αἴσθημα τῆς ἠθικῆς καί κοινωνικῆς εὐθύνης του καί νά γίνῃ ἕνα χρήσιμο μέλος τῆς κοινωνίας».

     Ὁ Ψυχίατρος Ἀρ. Ἀ. Ἀσπιώτης, στό βιβλίο του «Τό Παιδί καί τό Παιγνίδι»,ἐπιγραμματικά τονίζει ὅτι «Τό παιγνίδι εἶναι ζωτική ἐκδήλωσις καί παίζει σπουδαῖον ρόλον εἰς τήν ζωήν τοῦ Παιδιοῦ».

     Εἶναι ἀξιοσημείωτο τό γεγονός ὅτι πολλά εὐρήματα σχετικά με τή ζωή καί τήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδος δείχνουν ὅτι οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες φρόντιζαν τό Παιδί μέ περισσή ἀγάπη καί ἔδιναν μεγάλη σημασία στήν ψυχαγωγία του. Φρόντιζαν νά τήν κάνουν πραγματικά «ἀγωγήν ψυχῆς».

 

Ἀντιμετώπισις τοῦ παιγνιδοῦ

μέ σοβαρότητα

 

 

   Εἶναι αὐτονόητο ὅτι χρειάζεται σύνεσι, διάκρισι καί προσοχή, στοργή κι' ἀγάπη, γιά τή σωστή ἀντιμετώπισι τοῦ σοβαροῦ αὐτοῦ θέματος. Τό Παιγνίδι εἶναι ἡ καλλίτερη προπαρασκευή, γιά τή ζωή. Κάθε λάθος μας στήν ἀντιμετώπισί του, ἔχει σοβαρές ἐπιπτώσεις στήν ψυχή καί τή ζωή τοῦ Παιδιοῦ μας. Ὅταν ἀντιμετωπίζουμε μέ αἴσθημα φόβου τό θέμα τῆς ψυχαγωγίας ἤ ὅταν νομίζουμε ὅτι ἐκεῖνο, πού χρειάζεται περισσότερο τό Παιδί εἶναι ἡ Ψυχαγωγία, κάνουμε λάθος. Ὅταν πάλι θέλουμε νά ἐπιβάλουμε στό Παιδί μιά αὐταρχική ἀγωγή,

πού δεχτήκαμε οἱ ἴδιοι ἤ ὅταν κινούμαστε ἀπό τήν ἐπιθυμία νά προσφέρουμε στά παιδιά μας ἄφθονα, ὅσα στερηθήκαμε ἐμεῖς, καί πάλιν σφάλλουμε. Εἶναι ἀνάγκη νά πάρουμε στά σοβαρά τό παιδικό παιγνίδι, νά τό κατανοήσουμε, καί μάλιστα ξεχωριστά,γιά τήν κάθε ἡλικία. Γι' αὐτό χρειάζεται νά σκύψουμε στό βάθος τῆς παιδικῆς ψυχῆς .

   Ἐμβαθύνοντας στήν ψυχή τοῦ παιδιοῦ, θά πάψουμε νά κρίνουμε μέ τά μάτια τῶν μεγάλων τό παιγνίδι του. Εἷναι λάθος. Δέν εἶναι σωστό νά θεωροῦμε π.χ. ἄσκοπη καί μάταιη τήν ἐπιθυμία τοῦ Παιδιοῦ νά ρίξῃ μακριά ἕνα ἀντικείμενο, νά ἀναποδογυρίσῃ ἤ νά καταστρέψῃ κάτι. Γιατί φθάνουμε ἔτσι νά τοῦ δηλητηριάζουμε τό παιγνίδι του.

   Τό παιγνίδι εἶναι ἐλεύθερο, εἶναι ἐλευθερία, λέγει ὁ Γιόχαν Χουῒζιγκα, ἕνας ἀπό τούς μεγαλύτερους ἱστορικούς τῆς Ὀλλανδίας, στό δοκίμιό του, γιά τήν κοινωνική λειτουργία τοῦ παιγνιδιοῦ. Τό παιγνίδι ἐπίσης ἔχει ἕνα ἄλλο βασικό χαρακτηριστικό, δημιουργεῖ κανόνες, εἶναι τάξι. «Τό παιγνίδι δεσμεύει καί λυτρώνει. Ἁπορροφᾶ. Αἰχμαλωτίζει,μέ ἄλλα λόγια, γοητεύει. Εἶναι γεμᾶτο ἀπό τίς δύο εὐγενέστερες ἰδιότητες, πού ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά παρατηρήσῃ στά πράγματα καί νά τίς ἐκφράσῃ ὁ ἴδιος : τό  ρυθμό καί τήν ἁρμονία».

 

 

  Ἡ ἐπέμβασις τῶν μεγάλων καί ἡ διακοπή τοῦ παιγνιδιοῦ σημαίνει ἔλλειψι ἀναγνωρίσεως αὐτοῦ, πού γίνεται, μεγάλη  προσβολή τῆς προσωπικότητος τοῦ παιδιοῦ. Ὅταν μᾶς ἐχοχλῇ τό Παιδί, μέ τό θόρυβο τοῦ παιγνιδιοῦ του, εἶναι ἀπαραίτητο νά μή δείξουμε ὅτι μᾶς ἐνοχλεῖ μέ τά παιγνίδια του. Ἄν θέλουμε ἡσυχία θά κατευθύνουμε τή δραστηριότητα τοῦ Παιδιοῦ ἀλλοῦ, αλλά μέ λεπτότητα καί ἐπιδεξιότητα. Εἶναι ἀνάγκη νά ἔχῃ στό σπίτι, στό Σχολεῖο, ἀλλά καί στή γειτονιά ἕνα χῶρο, ὅπου θά παίζῃ ἥσυχα. Δέν πρέπει νά ἐνοχλεῖται τό Παιδί, χωρίς λόγο, ὅταν παίζῃ.

  Τό Παιδί πρέπει νά μένῃ ἐλεύθερο νά διευθύνῃ τό παιγνίδι του. Κάθε ἀνάμειξι τοῦ μεγάλου εἶναι, τίς περισσότερες φορές, ἀστοχη.Ὑποστηρίζεται ἐπίσης ἀπό τούς εἰδικούς ὅτι χρειάζεται παράλληλη ἀνάπτυξι ὅλων τῶν εἰδῶν τοῦ παιγνιδιοῦ, ὅπως ἐπίσης ὅταν ἀγοράζουμε παιγνίδια πρέπει νά προσέχουμε νά μή σπάζουν εὔκολα, νά πλένονται καί νά ἀφήνουν περιθώρια, γιά τή φαντασία. Γιά τά μεγαλύτερα παιδιά χρησιμότερα εἶναι τά πνευματικά παιγνίδια, ἐπιτραπέζια, ἐγκυκλοπαιδικά καί κατασκευές.

Παγνίδια δηλαδή, πού πλουτίζουν τίς γνώσεις , ἀκονίζουν τή μνήμη, ἀσκοῦν τή νοημοσύνη τῶν παιδιῶν καί συγχρόνως τα ψυχαγωγοῦν.

                       

Εἴδη Παιγνιδιῶν.

 Ἡ Ψυχολόγος Εὔα Ἰνσουλάντερ, Διευθύντρια

τοῦ Συμβουλίου, γιά τή σημασία τοῦ παιγνιδιοῦ στή Σοκχόλμη, λέει ὅτι «τό παιγνίδι δέν ἀποτελεῖ μόνον ἕνα μέσον ,γιά νά περνᾶ  εὐχάριστα τήν ὥρα του τό παιδί, ἀλλά καί ἕνα σημαντικό παράγοντα, γιά τήν ψυχική του ἐξέλιξι.Γι' αὐτό τό λόγο, ἡ ἐπιλογή τῶν  παιγνιδιῶν πρέπει νά γίνεται, μέ ἰδιαίτερη προσοχή. Θά πρέπει κανείς νά ἔχῃ πολλά παιγνίδια. Δεύτερον, τό πιό ἀγαπημένο παιγνίδι τοῦ Παιδιοῦ εἶναι τό χνουδωτό ἀρκουδάκι, πού γίνεται ὁ φίλος, ὁ προστάτης καί ὁ συνένοχος τοῦ Παιδιοῦ. Ἀκολουθοῦν κατά σειράν σπουδαιότητος τό τόπι, ἡ κούκλα καί τά παιγνίδια κατασκευῶν... Ἐπικίνδυνα γιά τήν ψυχική ἀνάπτυξι τοῦ Παιδιοῦ εἶναι τά παιγνίδια, πού μετατρέπουν τό παιδί σέ παθητικό παρατηρητή καί δέν προϋποθέτουν τήν κινητοποίησι τῆς φαντασίας καί τῆς πρωτοβουλίας του».

    Σήμερα κυκλοφοροῦν πολλά καί διάφορα παιγνίδια. Τήν ἐκλογή τῶν παιγνιδιῶν τήν κάνουν συνήθως οἱ μεγάλοι, οἱ γονεῖς, οἱ συγγενεῖς ἤ  καί οἰ φίλοι τῆς Οἰκογένειας τῶν παιδιῶν. Εἶναι αὐτονόητον ἀσφαλῶς ὅτι τό περιβάλλον συντελεῖ πολύ στήν ἐκλογή τῶν παιγνιδιῶν. Ἡ κατάστασις εἰρήνης ἤ ὁ πόλεμος ἀσκοῦν ἐπίδρασι στόν τομέα αὐτόν.  Π.χ. τόν τελευταῖο καιρό στήν Κύπρο σχεδόν ὅλα τά παιδιά παίζουν μέ πόλεμο.Προτιμοῦν ἕνα ὅπλο, παρά ἕνα ἄλλο παιγνίδι.

  Ρωτήσαμε σέ διάφορα μεγάλα Καταστήματα παιγνιδιῶν σχετικά μέ τή ζήτησι καί  τήν κυκλοφορία τους στήν Ἀθήνα καί σέ ὁλόκληρη τήν Ἑλλάδα. Οἱ ἀπαντήσεις τῶν πεπειραμένων καταστηματαρχῶν καί τῶν Διευθυντῶν πωλήσεων ἦταν παρήγορες. Στήν Ἑλλάδα ἔρχονται στήν πρώτη γραμμή καταναλώσεως τά ἐπιτραπέζια, τά ἐγκυκλοπαιδικά καί μορφωτικά ἐν γένει παιγνίδια. Ἕνας ἀπό τούς μεγαλύτερους εἰσαγωγεῖς πιαγνιδιῶν, μᾶς εἶπε χαρακτηριστικά: « Τά μορφωτικά παιγνίδια, ἔρχονται πρῶτα στήν κυκλοφορία, ἐνῷ τό πολεμικά δέν ζητοῦνται σχεδόν καθόλου. Τό 80% ἐπί τοῦ συνόλου τῶν παιγνιδιῶν, πού κυκλοφοροῦν εἶναι πνευματικά παιγνίδια, γιά ἀγόρια καί κορίτσια 6 - 15 ἐτῶν. Στό ὑπόλοιπον 20% τό ποσοστό καταναλώσεως εἶναι: α) Μηχανικά(δηλαδή μέ μπαταρία καί κουρδιστά) μόνον γιά ἀγόρια 30% .

β) Κοῦκλες(πού περπατᾶνε,μιλᾶνε, κλπ.) μόνον γιά κορίτσια 50%/

γ) Οἰκιακά σκεύη(κουζίνες, σαλονάκια, ψυγεῖα, σεβίτσια, κ.ἄ) 10%.

δ) πολεμικά παιγνίδια ( πιστόλια, πολυβόλα, σπαθιά κλπ.) 5%

ε) Μουσικά παιγνιδια (Κιθάρες, πιανάκια,κ.ἄ) 5%.

   Οἱ ἀριθμοί δείχνουν  ὅτι τά Ἑλληνόπουλα δέν ξετρελλαίνονται μέ τα πολεμικά παιγνίδια,

παρόλη τήν κακή ἐπίδρασι, πού ἀσκεῖ στήν ψυχούλα τους ἡ Τηλεόρασι, μέ τίς σκηνές βίας καί ἐπιθετικότητος .

   Ἡ μείωσι στή ζήτησι τῶν πολεμικῶν παιγνιδιῶν εἶναι πολύ αἰσθητή.Οἱ ἔμποροι, πού ἔχουν τέτοια ἀποθέματα τά προωθοῦν στούς πελάτες τους, μαζί μέ ἄλλα παιγνίδια, ὥστε νά κινηθοῦν κατά κάποιο τρόπο. Εἷναι σίγουρο ὅτι σιγά-σιγά θά πάψουν νά κατασκευάζονται πολεμικά παιγνίδια».

   Οἱ ἐρωτηθέντες μᾶς εἶπαν ἐπίσης ὅτι «οἱ κατασκευαστές τοῦ εἴδους αὐτοῦ προσπαθοῦν ἀπεγνωσμένα νά ἐφεύρουν κάθε φορά καί κάτι νέο. Μόνον ὅταν παρουσιασθῇ  ἕνα καινούριο πολεμικό, πού νά ἐντυπωσιάζῃ, μπορεῖ νά προκαλέσῃ τήν προσοχή καί νά ἀγορασθῇ, ἀλλά καί πάλιν τό ποσοστό εἶναι μικρό καί περιωρισμένης χρονικῆς διάρκειας». Καί κάτι πιό σημαντικό. Μᾶς εἶπαν ὅτι «ἡ Τηλεόρασι ἐπιδρᾷ πάρα πολύ στήν ἀγορά κάποιου παιγνιδιοῦ.Π.χ. Τό τρελλό μπαλάκι εἶναι παιγνίδι ἐντελῶς ἄχρηστο καί βλαβερό ,γιά τήν ὑγεία τοῦ Παιδιοῦ. Τό κουράζει στό ἀναπνευστικό σύστημα. Ἐπειδή ὅμως τό εἶδαν στήν Τηλεόρασι, ἀμέσως μετά εἶχε μεγάλη κατανάλωσι. Πουλήθηκε κατά χιλιάδες».

   Ὅλοι οἱ ὑπεύθυνοι ἔχουμε Χρέος νά προσέξουμε, ὥστε καί σήμερα τό παιγνίδι καί

γενικά ἡ ψυχαγωγία τῶν παιδιῶν μας νά εἶναι πράγματι «ἀγωγή ψυχῆς».

   Ἀξιοσημείωτη εἶναι ἡ Διακήρυξι τῆς Μάλτας τῆς Διεθνοῦς Ἑνώσεως Παιδοτόπων. Στή Διακήρυξι τονίζεται ὅτι τό παιγνίδι μαζί μέ τίς βασικές ἀνάγκες τῆς διατροφῆς, τῆς ὑγείας, τῆς κατοικίας καί τῆς ἐκπαιδεύσεως, ἔχει ζωτική σημασία, γιά τήν ἀνάπτυξι τῶν δυνατοτήτων ὅλων τῶν Παιδιῶν.

   Τό Παιδί εἶναι τό θεμέλιο τοῦ μέλλοντος κόσμου. Τό παιγνίδι δέν εἶναι ἕνας τρόπος νά περάσῃ ἡ ὥρα. Τό παιγνίδι εἶναι ζωή. Τό παιγνίδι εἶναι ἐνστικτῶδες, ἑκούσιο, αὐθόρμητο, φυσικό, διερευνητικό.Εἶναι ἐπικοινωνία, ἔκφρασι. Συνδειάζει δρᾶσι καί σκέψι. Δίνει ἱκανοποίησι καί αἴσθημα ἐπιτεύγματος. Τό παιγνίδι εμφανίζεται σέ ὅλες τίς Ἐποχές τῆς Ἱστορίας καί σέ ὅλους τούς Πολιτισμούς. Ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς. Μέ τό παιγνίδι τό Παιδί ἀναπτύσσεται σωματικά,ψυχικά, πνευματικά, συναισθηματικά καί κοινωνικά.

 Τό παιγνίδι εἶναι ἕνα μέσον νά μάθῃ τό Παιδί νά ζῇ. Ὁ Χῶρος τοῦ παιγνιδιοῦ του εἶναι κατά ἕνα τρόπον ὁ παράδεισός του, μέσα στόν ὁποῖον ὀφείλει νά μάθῃ ἐργάζεσθαι αὐτόν καί φυλάσσειν(Γενέσ.β΄15).