ΠΕΡΙ ΕΛΕΗΜΟΣΥΝΗΣ. Ι.΄

«Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες, ὅτι αὐτοί ἐλεηθήσονται» 10ο

Ἡ Ἐλεημοσύνη: 
Θεραπεία τῶν ἀδελφῶν πρός δόξαν Θεοῦ.

                 «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καί ἐπί γῆς εἰρήνη»

Ὁ Κύριος μᾶς ἀποτρέπει ἀπό τά βρωμερά πάθη τῆς κενοδοξίας καί τῆς ἀνθρωπαρεσκείας. Ὁλόκληρη ἡ ζωή μας πρέπει νἆναι ἔκφρασις τέλειας ἀγάπης στό Θεό καί στό συνανθρωπό μας, γιά τή δόξα τοῦ Θεοῦ.

Τό κάθε τί Καλό καί Ἀγαθό πρέπει νά γίνεται, γι' αὐτό  τό ἴδιο τό Καλό καί τό Ἀγαθό. Τότε καί μόνον τότε εἶναι οὐσιαστικά Καλό καί Ἀγαθό. Ὅταν ἐπιδιώκει ἄλλο σκοπό, ὅταν ἔχει ἄλλα ἐλατήρια, ἄλλα αἴτια, καί μάλιστα ὅταν γίνεται, ὅπως ἔχουμε πῆ,  μέ  μοναδικό σκοπό τό θεαθῆναι τοῖς ἀνθρώποις, τότε παύει νά εἶναι Καλό καί Ἀγαθό.

«Τό γάρ μή διά τήν πρός Θεόν ἀγάπην», ὅπως λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος, «ἀλλά διά τόν παρά  τῶν ἀνθρώπων ἔπαινον γινόμενον, οἷον ἄν ᾖ, οὐ θεοσεβείας ἔπαινον εὑρίσκει, ἀλλ' ἀνθρωπαρεσκείας ἤ φιλονεικίας ἤ φθόνου ἤ τινος τοιαύτης αἰτίας ἔχει τό κρῖμα» (Ὅροι κατ' ἐπιτομήν ΣΠΒ΄ ΒΕΠΕΣ 53, 349,18-21).

Ὁ Ἅγιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος λέγει σχετικά ὅτι καί «ὁ Κύριος μεμφόμενος τοῖς ἀνθρωπαρέσκοις φησί· Πάντα ποιοῦσι πρός τό θεαθῆναι τοῖς ἀνθρώποις(Ματθ. στ΄1)· διό καί παραγγέλλει λέγων· Βλέπετε «μή» ποιήσητε τήν ἐλεημοσύνην ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων. Εἰ δέ μήγε, μισθόν οὐκ ἔχετε παρά τῷ Πατρί ὑμῶν τῷ ἐν τοῖς οὐρανοῖς· τοῦτ' ἔστι μή παρά ἀνθρώποις ἐπιζητεῖν θέλετε καί θηρεύειν ἔπαινον ἤ δόξαν διά τά καλά ἐπιτηδεύματα, ἀλλά μᾶλλον παρά τοῦ Θεοῦ, οὗ ἡ δόξα  ἀληθής καί  αἰώνιος καί οὗ ἡ ἀτιμία αἰώνιος. Καί τό· Οὐαί ὑμῖν ὅταν καλῶς ὑμᾶς εἴπωσιν  οἱ ἄνθρωποι (Λουκ. στ΄ 26), τοῦτ' ἔστιν ὅταν θέλητε παρά ἀνθρώπων καλῶς ἀκούειν καί δόξαις καί ἐπαίνοις τοῖς παρ' αὐτῶν προσερχομένοις χαίρειν· ἐπεί πῶς δυνατόν ἦν ἀγαθοεργοῦντας μή φανερούς εἶναι πᾶσιν; Ὁπότε αὐτός ὁ Κύριος λέγει· Λαμψάτω τό φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσι τά καλά ὑμῶν ἔργα καί δοξάζωσι τόν Πατέρα ὑμῶν τόν ἐν τοῖς οὐρανοῖς (Ματθ. ε΄16). Εἰς δόξαν Θεοῦ ἀγωνίζεσθε, φησί, πᾶν ἀγαθόν ποιεῖν ἐπιτήδευμα καί μή εἰς τήν ἰδίαν δόξαν  μή δέ ἐπιζητεῖτε καί χαίρετε τοῖς ἐπαίνοις τῶν ὀλιγοχρονίων ἀνθρώπων, ἀλλά τόν ἔπαινον καί τήν δόξαν παρά Θεοῦ μόνου ἐκδέχεσθε· καθώς καί ὁ μακάριος Δαβίδ λέγει· Παρά σοῦ ὁ ἔπαινός μου (Ψαλμ.21,26)· καί πάλιν· Ἐν τῷ Κυρίῳ ἐπαινεθήσεται ἡ ψυχή μου (Ψαλμ. 33,3)· ὡς καί ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἕως τοῦ φαγεῖν καί πιεῖν εἰς δόξαν Θεοῦ ἐντέλεται γίνεσθαι. Εἴτε γάρ ἐσθίετε εἴτε πίνετε εἴτε τί ποιεῖτε, φησί, πάντα εἰς δόξαν Θεοῦ ποιεῖτε (Α΄Κορινθ. ι΄ 31). Τούς γάρ παρά ἀνθρώπων δόξαν ἤ ἐπαίνους ἐπιζητοῦντας, ἀπίστους  εἶναι ὁ Κύριος  ἀπέδειξεν εἰπών· Πῶς δύνασθε ὑμεῖς πιστεύειν δόξαν παρά ανθρώπων λμβάνοντες καί τήν δόξαν τήν παρά τοῦ μόνου Θεοῦ οὐ ζητούντες;» ( Μεγάλη Ἐπιστολ. Η΄ ΒΕΠΕΣ 42, 148, 12-36).

Ὁ ἔπαινος παρά τοῦ Θεοῦ δέν συγκρίνεται 

 μέ τόν ἔπαινο τῶν ἀνθρώπων.

Ὅση διαφορά καί ἀπόστασις ὑπάρχει ἀνάμεσα στόν ἄνθρωπο καί τό Θεό, τόση διαφορά καί ἀπόστασις ὑπάρχει ἀνάμεσα στόν ἔπαινο πού προέρχεται ἀπό τούς ἀνθρώπους καί σέ κεῖνον πού προέρχεται ἀπό τό Θεό. Ποιά ἀξία ἔχει ἡ δόξα πού μᾶς προσφέρει ὁ κόσμος; Τί μποροῦν νά μᾶς προσφέρουν οἱ ἄνθρωποι;

Ὁ ἱερός Δαμασκηνός λέγει ὅτι «Ὡς ἄνθος μαραίνεται, καί ὡς ὄναρ παρέρχεται καί διαλύεται πᾶς ἄνθρωπος». Καί ἐρωτᾶ: Ποία  δόξα ἕστηκεν ἐπί γῆς ἀμετάθετος; Πάντα σκιᾶς ἀσθενέστερα, πάντα ὀνείρων ἀπατηλότερα· μιά ροπή, καί ταῦτα πάντα θάνατος διαδέχεται». Τά ἀνθρώπινα πράγματα καί οἱ ἀνθρώπινοι ἔπαινοι, τά ὑλικά πλοῦτη καί οἱ δόξες, τά πάντα δέν ἔχουνε καμμιά ἀπολύτως ἀξία, ὅλα χάνονται. «Ποῦ ἐστιν ἡ τοῦ κόσμου προσπάθεια; Ποῦ ἐστιν ἡ τῶν προσκαίρων φαντασία; Ποῦ ἐστιν ὁ χρυσός καί ὁ ἄργυρος; Ποῦ ἐστι τῶν οἰκετῶν ἡ πλημμύρα καί ὁ θόρυβος; Πάντα κόνις, πάντα τέφρα, πάντα σκιά». Εἶναι λοιπόν ἀρρώστια, ἰδιωτεία (κατάστασις πλήρους διανοητικῆς ἀνεπαρκείας, ἠλιθιότης, ἀνοησία) νά ἐπιδιώκει κανείς στή ζωή του δόξα καί ἐπαίνους ἀπό τούς ἀνθρώπους καί νά ἀρνῆται τό Θεό καί τίς πανάγιες Ἐντολές Του. Εἶναι ἀφροσύνη νά κυριεύεται ἀπό τά ὀλέθρια πάθη τῆς κενοδοξίας καί τῆς ἀνθρωπαρέσκειας καί νά χάνει τήν αἰώνια δόξα, πού χαρίζει ὁ πανοικτίρμων Θεός, σέ κείνους πού τηροῦν τάς Ἐντολάς Του.

Μπορεῖ ποτέ νά συγκριθῇ ἡ δόξα καί ὁ ἔπαινος τῶν ἀνθρώπων, μέ τή δόξα καί τόν ἔπαινο,  πού προσφέρει ὁ Θεός στόν ἐνάρετο καί ἐλεήμονα  ἄνθρωπο; Ἀσφαλῶς ὄχι. Συνεπῶς, κάθε συνετός ἄνθρωπος ὀφείλει νά κατανικήσῃ μέσα του  τά πάθη τῆς  κενοδοξίας καί τῆς ἀνθρωπαρεσκείας,  νά ἐπιδιώκει μέ κάθε τρόπο νά ἀποφεύγῃ τόν ἀνθρώπινον ἔπαινον, καί νά ἐπιζητῇ πάντοτε τή δόξα τοῦ Θεοῦ.

Ὁ Κύριος ὑπόσχεται καί λέγει: «Ἐγώ τούς ἐμέ φιλοῦντας ἀγαπῶ, οἱ δέ ἐμέ ζητοῦντες εὑρήσουσι χάριν» (Παροιμ. η΄ 17), καί «τούς δοξάζοντάς με δοξάσω» ( Α΄ Βασιλ. β΄ 30).

Πῶς ὅμως ὁ ἄνθρωπος θά ἀγαπήσῃ τό Θεό καί πῶς θά Τόν δοξάσῃ; Εἶναι βέβαιον ὅτι ἡ ἀδιάλειπτη Προσευχή καί ἡ ἀδιάκοπη μελέτη τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ, θά μᾶς βοηθήσουν στό νά κατανοήσουμε: α) «τί τό θέλημα τοῦ Κυρίου, τό ἀγαθόν καί εὐάρεστον καί τέλειον» (Ρωμ. ιβ΄ 2) καί β) πῶς θά ζήσουμε σύμφωνα μέ αὐτό. Μαθαίνουμε ὅτι ἐκεῖνος πού ἀγαπᾶ μέ ὅλη τή δύναμι τῆς ψυχῆς του τό Θεό, ἀποδεικνύει τήν ἀγάπη του, μέ τή βασίλισσα τῶν ἀρετῶν τήν ἐλεημοσύνη. Διέρχεται τή ζωή του εὐεργετῶν τούς συνανθρώπους του. Τούς ὑπηρετεῖ συνεχῶς καί ἀνιδιοτελῶς. Ὁ Χριστός πλένει τά πόδια καί αὐτοῦ ἀκόμη τοῦ Ἰούδα.

Πιστεύει στό Θεό, ἀφοσιώνεται σ' Αὐτόν καί Τόν λατρεύει. Δέν τηρεῖ ἁπλῶς τίς Ἐντολές, ἀλλά καί προσέχει πῶς πρέπει νά τίς τηρῇ, κατά τό ὑπόδειγμα τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καί θά τό ἐπιτύχῃ αὐτό, ἄν μέ τήν κάθε του σκέψι, μέ τά λόγια καί τά ἔργα του, δέν ἀποβλέπει σέ τίποτε ἄλλο, παρά μονάχα στή δόξα τοῦ Θεοῦ.

Ὅταν τό κάθε τί στή ζωή μας γίνεται ἀποκλειστικά καί μόνον γιά τή δόξα τοῦ Θεοῦ, τότε ἔχουμε μέσα στήν καρδιά μας τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, τότε κάθε μας πρᾶξι ἀποπνέει τό ἄρωμα τῆς γνήσιας ἀγάπης καί ἀκτινοβολεῖ τή χάρι της. Τότε πραγματικά ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἐλεήμων σάν τό Χριστό.

«Ἴδιον καί πρεπῶδες ὡς ἀληθῶς τῷ Θεῷ τό ἱλάσκεσθαι, τό ἐλεεῖν, τό τά ἔργα σώζειν ἑαυτοῦ,  κἄν εἰς κίνδυνον  διαφθορᾶς καταφέρηται· Παρ' αὐτῷ γάρ φησίν, ὁ ἱλασμός ἐστιν». Διότι σ' Αὐτόν ὑπάρχει τό ἀληθινόν ἔλεος(Εἰρηναίου Ἀπόσπ. 9 ΒΕΠΕΣ 5,174,35-39). Καί πραγματικά ὁ Κύριός μας εἶναι ὁ ἱλασμός περί τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν, αὐτός θυσιάστηκε, γιά νά μᾶς ἐλευθερώσῃ ἀπό τίς ἁμαρτίες μας (Α΄ Ἰωάν. β΄2).

 

                      

Οἱ ἀνθρωπάρεσκοι  

φθάνουν στήν ἔσχατη μωρία.

Οἱ Φαρισαῖοι ἀρνοῦνται τό Θεό καί λατρεύουν τούς ἀνθρώπους, σάν Θεούς. Φθάνουν στήν ἔσχατη μωρία. Λατρεύουν τά εἴδωλα. Λατρεύουν τό Βόρβορο, καί παραμένουν συκιές, ἄκαρπες συκιές.

Οἱ ἀνθρωπάρεσκοι, ἀποβλέποντας στή φθαρτή δόξα τῶν ἀνθρώπων, ἀρνοῦνται τόν ἀληθινόν Θεόν. Ἡ ζωή καί οἱ πράξεις τους, ἔστω κι' ἄν φέρουν τό σχῆμα τῆς ἀγάπης, τῆς ἐλεημοσύνης, δέν ἀναπαύουν, δέν θεραπεύουν, ἀλλά κουρελιάζουν τόν πλησίον, μέ τόν τρόπο, πού γίνονται. Οἱ ἀνθρωπάρεσκοι ἔχουν ἄλλους θεούς, αὐτούς ἀπό τούς ὁποίους περιμένουν δόξα, ἐπαίνους καί τιμές. Γι' αὐτό καί κάθε τους πρᾶξις γίνεται «πρός τό θεαθῆναι τοῖς ἀνθρώποις».

«Οὐαί ὑμῖν Γραμματεῖς καί Φαρισαῖοι, ὑποκριταί... Ὄφεις, γεννήματα ἐχιδνῶν»(Ματθ. κγ΄ 13-33).

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς ἀποτρέπει ἀπό τήν
κενοδοξία καί τήν ἀνθρωπαρέσκεια:
«Σᾶς διδάσκουμε σάν κήρυκες, πού ζητοῦν νά ἀρέσουν ὄχι στούς ἀνθρώπους, ἀλλά στό Θεό, ὁ ὁποῖος ἐξετάζει καί γνωρίζει καλά τίς καρδιές μας.
Γιατί ὅπως ξέρετε καί σεῖς, δέν πλησιάσαμε ποτέ κανένα, μέ κολακευτικά λόγια, οὔτε χρησιμοποιήσαμε τό κήρυγμα σάν πρόσχημα, γιά νά κρύψουμε κάτω ἀπ' αὐτό πλεονεξία ἤ φιλοχρηματία. Ὁ Θεός εἶναι μάρτυρας γι' αὐτό. Οὔτε ζητήσαμε νά μᾶς δοξάσουν οἱ ἄνθρωποι, οὔτε σεῖς οὔτε ἄλλοι...» (Α΄ Θεσσαλ. β΄4-6).
Ὁ Ὠριγένης λέγει ὅτι ἡ φιλοδοξία εἶναι ὀλέθριο πάθος. Δέν πρέπει νά ἐπιτελοῦμε ἔργο ὑποκριτῶν. «Ὑποκριτῶν γάρ ἔργον ἐστί τό τοῖς ἀνθρώποις ἐναβρύνεσθαι (ὑπερηφανεύεσθαι) ἐπ' εὐσεβείᾳ θέλειν ἤ τῷ κοινωνικῷ. Δέον δέ μεμνημένους τοῦ πῶς δύνασθε πιστεῦσαι ὑμεῖς, δόξαν παρά ἀνθρώπων λαμβάνοντες, καί τήν δόξαν τήν παρά τοῦ μόνου Θεοῦ οὐ ζητεῖτε; (Ἰωάν. ε΄44) Πάσης τῆς παρά ἀνθρώποις δόξης κἄν ἐπί τῷ καλῷ γίνεσθαι νομίζηται, καταφρονεῖν καί ζητεῖν τήν κυρίαν δόξαν καί ἀληθῆ τήν ἀπό τοῦ μόνου δοξάζοντος τόν τῆς δόξης ἄξιον πρεπόντως ἑαυτῷ ὑπέρ τήν ἀξίαν τοῦ δοξαζομένου. Καί αὐτό οὖν τό νομισθέν ἄν καλόν εἶναι καί ἐπαινετόν μολύνεται νομιζόμενον γίνεσθαι, ὅτε, «ὅπως» δοξασθῶσιν «ὑπό τῶν ἀνθρώπων» ἤ «ὅπως φανῶμεν «τοῖς ἀνθρώποις», ποιοῦμεν αὐτό· διόπερ οὐδεμία ἐπί τούτῳ ἀπό Θεοῦ ἀμοιβή ἡμῖν ἕπεται, ἀψευδής γάρ πᾶς ὁ τοῦ Ἰησοῦ λόγος ...»(Περί Εὐχῆς XIX,2. ΒΕΠΕΣ 10, 263,38-- 264,9).
Τραγικό παράδειγμα, ἀνθρωπαρεσκείας, εὐθυνοφοβίας, φόβου καί δειλίας, εἶναι ὁ Πιλάτος. Γιά νά ἀρέσῃ στούς ἄρχοντες τῶν Ἰουδαίων, στούς Ὑποκριτές  Ἀρχιερεῖς, Γραμματεῖς καί Φαρισαίους, γιά νά ἀρέσῃ σ' αὐτά τά φίδια καί στόν ἀχάριστο Ἰουδαϊκό Λαό, κατεδίκασε σέ Θάνατο τόν Ἀθῷον, τόν Ἀναμάρτητον, τόν Εὐεργέτην, τόν Ἀληθινόν Μεσσίαν. Ἐγνώριζεν ὁ Πιλάτος ὅτι διά φθόνον παρέδωκαν Αὐτόν οἱ Ἰουδαῖοι (Ματθ.κζ΄18) καί προκειμένου νά κερδίση τόν ἔπαινον αὐτῶν τῶν ἀχρείων, «ἀπέλυσε τόν Βαραββᾶν, τόν δέ Ἰησοῦν φραγγελλώσας παρέδωκεν ἵνα σταυρωθῇ» (Ματθ. κζ΄ 26), γιά νά γίνῃ ἀρεστός στόν Καίσαρα καί στούς ἀχαρίστους Ἑβραίους.

Ὁ Ἅγιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος λέγει ὅτι «ἔστι τις ἔχων ἀρετάς πολλάς βίου, ἀκτημοσύνας, νηστείας, ἀγρυπνίας, ἀλλ' ἐπειδή διά δόξαν ἀνθρωπίνην ποιεῖ καί οὐ διά Θεόν, ὧδε τόν μισθόν ἀπολαμβάνειν (πρβλ. Ματθ.στ΄2)· οἱ γάρ δοξάζοντες αὐτόν ἄνθρωποι οὗτοί εἰσιν αὐτοῦ Θεοί. Καί ἔστιν ἄλλος θέλων λανθάνειν ἀνθρώπους καί εὐαρεστεῖν Θεῷ καί πολλάκις τινά ἀδιαφόρως ποιεῖ καί ἁπλουστάτως παρ' ἐκεῖνον τόν δή ἐν πᾶσιν ἀκριβῆ καί μᾶλλον οὗτος ἀποδεκτέος ἐστί παρά Θεῷ, ἐπειδή διά Θεόν ποιεῖ ἤ ἐκεῖνος ὁ διά δόξαν ἀνθρώπων» (Ὁμιλ. ΚΑ΄γ ΒΕΠΕΣ 42,100,33-40).

ΠΕΡΙ ΕΛΕΗΜΟΣΥΝΗΣ, Θ.΄

«Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες, ὅτι αὐτοί ἐλεηθήσοται» 9ο

«Προσέχετε τήν ἐλεημοσύνην ὑμῶν μή ποιεῖν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων πρός τό θεαθῆναι αὐτοῖς» (Ματθ. στ΄ 1).

«Προσέχετε νά μήν κάνετε τήν ἐλεημοσύνην σας μπροστά στούς ἀνθρώπους, γιά νά σᾶς δοῦν καί νά σᾶς θαυμάσουν. Ἄν, κάνοντας ἐλεημοσύνη, ἀποβλέπετε, ὄχι στή θεραπεία τῆς ἀνάγκης τῶν ἀδελφῶν, ἀλλά στή δική σας ἱκανοποίησι, ἄν, δηλαδή, μέ αὐτό τόν τρόπο, θέλετε νά ἱκανοποιήσετε αὐτό τό πάθος τῆς κενοδοξίας σας, ἄν, τό μόνο πού σᾶς ἐνδιαφέρῃ, εἶναι νά φανῆτε, στά μάτια τῶν ἀνθρώπων, καλοί, τότε δέν ἔχετε ἀνταμοιβή ἀπό τόν οὐράνιο πατέρα σας, τό Θεό. Ὅταν, λοιπόν, κάνῃς ἐλεημοσύνην, μή τό διαφημίζῃς, παίρνοντας μιά σάλπιγγα (ἰταλ. Fanfara), πού νά σαλπίζῃ μπροστά σου, μή διαλαλῇς τήν πρᾶξι σου, ὅπως κάνουν οἱ ὑποκριτές στίς συναγωγές καί στούς δρόμους, γιά νά δοξασθοῦν ἀπό τούς ἀνθρώπους , Ἀλήθεια σᾶς λέγω, ὅτι μέ αὐτό τόν τρόπο πῆραν ὁλόκληρη τήν ἀμοιβή τους. Πῆραν αὐτό, πού ἐπεδίωκαν. Πῆραν, δηλαδή, τόν ἔπαινον ἀπό τούς ἀνθρώπους».

Ὅπως ἀκριβῶς τό νερό ἀντιμάχεται τή φωτιά, καί ἡ φωτιά τό νερό καί δέν μποροῦν νά σταθοῦν μαζί αὐτά τά δύο στοιχεῖα, ἔτσι καί ἡ κενοδοξία καί ἡ ἀρετή  εἶναι ἀντίθετα μεταξύ τους καί ποτέ δέν μποροῦν νά συνυπάρχουν σέ μία καί τήν αὐτήν ψυχήν. Γι'  αὐτό, λοιπόν, πρέπει νά διώξουμε μέσ' ἀπό τίς ψυχές μας τήν κενοδοξία καί νά μείνουμε πιστοί στά διδάγματα τοῦ Χριστοῦ, λέγει ὁ Ὠριγένης: «Ὥσπερ πυρί ὕδωρ  ἀεί μαχόμενόν ἐστι καί πῦρ ὕδατι καί οὐδ' ἄν ποτε συσταίη τά τοιαῦτα ὁμοῦ,  οὕτω καί κενοδοξία καί ἀρετή αλλήλων εἰσίν ἐναντία καί οὐδέποτε ἐν μιᾷ καί τῇ αὐτῇ ψυχῇ συνυπάρχειν δύνανται. Οὐκοῦν ἐξοριστέον τῶν ἡμετέρων ψυχῶν τήν κενοδοξίαν καί τοῖς διατάγμασιν ἐμμενετέον τοῦ Χριστοῦ» (Εἰς τό κατά Ματθ. Ἀπόσπ. ἐκ τῶν Σειρῶν τῶν Ευαγγελίων 114 ΒΕΠΕΣ 14,264,20-26).

Ὁ ἴδιος ὁ Ὠριγένης ἑρμηνεύοντας τούς πάρα πάνω στίχους Ματθ. στ΄ 1-2 λέγει ὅτι σέ ἄλλα αντίγραφα δέν λέγει «τήν ἐλεημοσύνην», ἀλλά «τήν δικαιοσύνην»: «Ἐν ἄλλοις ἀντιγράφοις τήν δικαιοσύνην φησί. Σκοπόν δέ τῆς ἐλεημοσύνης προτίθησιν ἡμῖν τήν παρά Θεῷ δόξαν, οὐ τήν παρά ἀνθρώποις. Οἷς  γάρ τις ἀρέσκειν βούλεται, παρά τούτων μισθόν ἔχει τόν ἔπαινον. Οὐ μήν ὁ θεαθείς ἤδη πρός τό θεαθῆναι πεποίηκεν, ἀλλ' ὁ θεωρεῖσθαι βουλόμενος καί τοῦτο ποιῶν» (ἔνθ' ἀνωτ. Ἀπόσπ. 113).

Σκοπός τῆς ἐλεημοσύνης εἶναι ἡ ἀνακούφισις τοῦ πάσχοντος, ἡ θεραπεία τῆς ἀνάγκης του. Ἡ ἐλεημοσύνη δέν πρέπει νά γίνεται, γιά νά ἀποφύγουμε τήν κόλασι καί νά πᾶμε στόν παράδεισο ἤ γιά νά μᾶς δοξάσῃ ὁ Κύριος. Πολύ δέ περισσότερο δέν πρέπει νά γίνεται γιά νά μᾶς δοῦν οἱ ἄλλοι καί νά μᾶς ἐπαινέσουν. Ἡ ἐλεημοσύνη πρέπει νά γίνεται, γι' αὐτή τήν ἴδια τήν ἀρετή. Ὁπότε τότε ἔχει σάν συνέπεια τή δόξα τοῦ ἐλεήμονος ἀπό τόν ἴδιο τό Θεό.

Ἀναμφισβήτητα ὁ  συνετός ἄνθρωπος ὀφείλει νά προσπαθῇ μέ κάθε του σκέψι, μέ κάθε του λόγο, μέ κάθε του πρᾶξι, μέ ὅλη τή ζωή του, νά ἀρέσῃ στό Θεό. Αὐτό σημαίνει νά ἀποφεύγῃ τό κακό καί τήν ἁμαρτία, νά καθαρίζῃ τήν ψυχή του ἀπό κάθε ὑλική καί ἀκάθαρτη ἡδονή καί νά «ἐπιτελῇ ἁγιωσύνην ἐν φόβῳ Θεοῦ» (Β΄ Κορινθ. ζ΄1). Αὐτό εἶναι καί τό κριτήριον τῆς ἁγίας ζωῆς.

 «Εἰς τοῦτο εκλήθητε, ὅτι καί Χριστός ἔπαθεν ὑπέρ  ἡμῶν ἡμῖν

 ὑπολιμπάνων ὑπογραμμόν ἵνα ἐπακολουθήσωμεν τοῖς ἴχνεσιν

 αὐτοῦ»( Α΄ Πέτρ. β΄21).

           

Ὑπόδειγμα ἁγιωσύνης ὁ Χριστός, ὁ ὁποῖος «διῆλθε καί διέρχεται», «χθές καί σήμερον ὁ αὐτός καί εἰς τούς αἰῶνας»(Ἑβρ.ιγ΄8), «τήν ζωήν αὐτοῦ εὐεργετῶν καί ἰώμενος πᾶσαν νόσον καί πᾶσαν μαλακίαν ἐν τῷ λαῷ, ἰώμενος δέ καί πάντας τούς καταδυναστευομένους ὑπό τοῦ διαβόλου, ὅτι ὁ Θεός ἦν μετ' αὐτοῦ» (πρβλ. Ματθ. δ΄ 23.      Πραξ. ι΄ 38), ὥστε ὁ καθένας ἀπό μᾶς ὀφείλει, μιμούμενος τόν Χριστόν, νά γίνεται τύπος τῶν πιστῶν ἐν πᾶσιν (πρβλ. Α΄ Θεσσαλ. α΄ 7).

Θά πρέπει νά σημειώσουμε ἐδῶ ὅτι, ὅταν κανείς κάνῃ ἐλεημοσύνην, δέν αποκλείεται καί νά τόν δοῦν, δέν αποκλείεται νά μή μπορέσῃ νά ἀποφύγῃ τά βλέμματα τῶν ἀνθρώπων. Αὐτό ὅμως δέν σημαίνει ὅτι ἔκανε τήν ἐλεημοσύνην «πρός τό θεαθῆναι τοῖς ἀνθρώποις». Πολλές φορές μάλιστα εἶναι ἀδύνατον νά ἀποφύγῃ τά μάτια τῶν ἀνθρώπων. Ἐξ ἄλλου ὁ Κύριος λέγει:

«Οὕτω λαμψάτω τό φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τά καλά ἔργα καί δοξάσωσι τόν πατέρα ὑμῶν τόν ἐν τοῖς οὐρανοῖς» (Ματθ. ε΄ 16).

«Πρός τό θεαθῆναι τοῖς ἀνθρώποις» κάνει τήν ἐλεημοσύνην, αὐτός πού ἔχει σάν σκοπό του «τό θεαθῆναι». Γι' αὐτό καί ὁ Ὠριγένης λέγει ὅτι «Οὐ μήν ὁ θεαθείς ἤδη πρός τό θεαθῆναι πεποίηκεν, ἀλλ'  ὁ θεωρεῖσθαι βουλόμενος καί τοῦτο ποιῶν» (ἔνθ' ἀνωτ.).

Ὑπάρχουν ὅμως πολλοί, πού κυριεύονται ἀπό τή ματαιοδοξία, ἀπό τήν κενοδοξία καί τήν ἀνθρωπαρέσκεια καί τό μόνο, πού τούς ἀπασχολεῖ εἶναι ἡ ἱκανοποίησι τοῦ πάθους τους. Δέν ἐπιδιώκουν τή δόξα τοῦ Θεοῦ. Ἀρνοῦνται καί τόν ἴδιο τό Θεό, γιά νά κερδίσουν τήν δόξαν τῶν ἀνθρώπων: «Ἠγάπησαν γάρ τήν δόξαν τῶν ἀνθρώπων μᾶλλον ἤπερ τήν δόξαν τοῦ Θεοῦ» (Ἰωάν. ιβ΄ 43). Ἔτσι ἐξηγεῖται καί ἡ ἀπιστία τῶν ἀνθρώπων αὐτῶν στό Χριστό. Γιατί πῶς εἶναι δυνατόν νά πιστεύουν στό Χριστό ἄνθρωποι, πού ἐπιδιώκουν νά λαμβάνουν δόξα ὁ ἕνας ἀπό τόν ἄλλον καί ἀρνοῦνται τή δόξα, πού πηγάζει ἀπό τόν ἕνα καί μόνον ἀληθινόν Θεόν; «Πῶς δύνασθε ὑμεῖς πιστεῦσαι, δόξαν παρά ἀλλήλων λαμβάνοντες, καί τήν δόξαν τήν παρά τοῦ μόνου Θεοῦ οὐ ζητεῖτε;» (Ἰωάν. ε΄ 44).

Ὁ Μέγας Βασίλειος λέγει ὅτι «ἡ κενοδοξία και ἡ ἀνθρωπαρέσκεια καί τό πρός τό ἐπίδειξίν τι ποιεῖν,  ὅλως ἐπί παντός πράγματος χριστιανοῖς ἀπηγόρευται· ὅπου γε καί αὐτήν τήν ἐντολήν ὁ πρός τό θεαθῆναι ὑπό τῶν ἀνθρώπων ποιῶν τόν ἐπ' αὐτῇ μισθόν ἀπόλλυσι(Ματθ, στ΄1). Τοῖς δέ πᾶν εἶδος ταπεινώσεως  διά τήν ἐντολήν τοῦ Κυρίου καταδεξαμένοις μεθ' ὑπερβολῆς φευκτέος πᾶς κενοδοξίας τρόπος» (Ὅροι κατά πλάτος Κ΄ ΒΕΠΕΣ 53, 176,37-177, 5).

ΠΕΡΙ ΕΛΕΗΜΟΣΥΝΗΣ. Η.΄

«Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες, ὅτι αὐτοί ἐλεηθήσονται» 8ο

Ὁ Θεός δέχεται τήν ἐλεημοσύνην μας,

ὅταν γίνεται «ἐν τῷ κρυπτῷ».

«Προσέχετε τήν ἐλεημοσύνην ὑμῶν μή ποιεῖν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων πρός τό θεαθῆναι αὐτοῖς· εἰ δέ μήγε, μισθόν οὐκ ἔχετε παρά τῷ πατρί ὑμῶν τῷ ἐν τοῖς οὐρανοῖς.

Ὅταν οὖν ποιῇς ἐλεημοσύνην, μή σαλπίσῃς

ἔμπροσθέν σου,  ὥσπερ οἱ ὑποκριταί ποιοῦσιν ἐν ταῖς συναγωγαῖς καί ἐν ταῖς ρύμαις, ὅπως δοξασθῶσιν ὑπό τῶν ἀνθρώπων· ἀμήν λέγω ὑμῖν, ἀπέχουσι τόν μισθόν αὐτῶν.

Σοῦ δέ ποιοῦντος ἐλεημοσύνην μή γνώτω ἡ αριστερά σου τί ποιεῖ ἡ δεξιά σου, ὅπως ᾖ σου ἡ

ἐλεημοσύνη ἐν τῷ κρυπτῷ, καί ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ» (Ματθ. στ΄ 1-4).

 Ἡ ἐλεημοσύνη εἶναι ἡ εὐγενέστερη ἔκφρασις τῆς ἁγνῆς, τῆς γνήσιας, τῆς ἀνιδιοτελοῦς, τῆς ἀνυπόκριτης καί θυσιαστικῆς ἀγάπης μας πρός τόν πλησίον καί πρός τόν Θεόν. Εἶναι ἡ ἐφηρμοσμένη ἀγάπη.

Ἡ ἐλεημοσύνη δέν εἶναι μέσον αὐτοπροβολῆς καί ἐπιδείξεως καί συνεπῶς δέν θέλει ὁ Θεός νά γίνεται  «πρός τό θεαθῆναι τοῖς ἀνθρώποις». Ἡ ἐλεημοσύνη εἶναι ἀκτινοβολία ἁγνῆς ἀγάπης, ἡ ὁποία «μακροθυμεῖ, χρηστεύεται, οὐ ζηλοῖ, οὐ περπερεύεται (δέν ξιπάζεται, δέν φέρεται δηλ. μέ ἀλαζονία καί προπέτεια),  οὐ φυσιοῦται (δέν φουσκώνει ἀπό ὑπερηφάνειαν), οὐκ ἀσχημονεῖ, οὐ ζητεῖ τά ἑαυτῆς, οὐ παροξύνεται, οὐ λογίζεται τό κακόν, οὐ χαίρει ἐπί τῇ ἀδικία, συγχαίρει δέ τῇ ἀληθείᾳ· πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ἐλπίζει, πάντα ὑπομένει. Ἡ ἀγάπη οὐδέποτε ἐκπίπτει» (Α΄Κορινθ. ιγ΄ 4-8).

Ἡ ἐλεημοσύνη ἔρχεται καί δροσίζει τίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων, «ὡς αὔρα λεπτή» (Γ΄ Βασιλ. ιθ΄ 12), ἀθόρυβα, χωρίς τυμπανοκρουσίες καί φανφαρονισμούς (ἰταλιστί fanfara δηλ. σάλπισμα).

«Μή σαλπίσῃς ἔμπροσθέν σου...» λέγει  Κύριος.

Ἡ ἐλεημοσύνη θεραπεύει σέ βάθος ψυχικά καί σωματικά τίς ἀνάγκες τῶν ἀνθρώπων, φίλων καί ἐχθρῶν, καί δέν περιμένει ἀνταπόδοσι. Ὅπως ὁ Χριστός. Θεραπεύει καί ἐξαφανίζεται, χωρίς νά περιμένει εὐχαριστίες (πρβλ. Ἰωάν. ε΄ 13 κ. π. ἄλλα).

        «ἆρον τόν κράβαττόν σου καί περιπάτει»(Ἰω. ε΄12).

Ὅπως ὁ Χριστός ἔτσι κι' ἐμεῖς ὀφείλουμε νά θεραπεύουμε τίς ἀνάγκες τῶν ἀσθενούντων καί  τῶν ἐνδεῶν ἀδελφῶν μας.

Ὁ ἐλεήμων σπογγίζει τά δάκρυα, ἁπαλύνει τόν πόνον, γιατρεύει τίς πληγές, ἐξαφανίζει τή θλῖψι. Δέν κουρελιάζει τήν προσωπικότητα τοῦ ἐμπερίστατου ἀδελφοῦ. Ἀντιμετωπίζει μέ  πολλή  προσοχή καί λεπτότητα τήν ἰδιαίτερη ψυχολογική κατάστασι τῶν πτωχών ἀδελφῶν. Ὑψώνει καί ἀναπτερώνει  τό πεσμένο ἠθικό τους καί βοηθεῖ τόσον, ὥστε νά ἐπανακτήσουν τίς δυνάμεις τους, νά ἐπανεύρουν τόν ἑαυτό τους καί νά ἐπανέλθουν δημιουργικά στή ζωή.
Ὁ πραγματικά ἐλεήμων δέν κομπάζει, δέν αὐτοπροβάλλεται, δέν σαλπίζει ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ἀλλά ταπεινά καί ἀθόρυβα, «ἐν κρυπτῷ» θεραπεύει τίς ἀνάγκες, ἐξαλείφει τίς ἀδικίες, ἀποκαθιστᾶ τό δίκαιον.
Ὁ ἐλεήμων δικαιώνει τόν ἀδικούμενο καί συκοφαντούμενο. Δέν ἀργεῖ. Βιάζεται νά ἀποκαταστήσῃ τόν πονεμένο. Ἐπεμβαίνει ταχύτατα σέ κάθε περίστασι. Δέν ἐγκαταλείπει τόν ἀδελφό στήν ὀδύνη καί τήν ἀγωνία τῆς προσμονῆς γιά δικαίωσι. Δικαιώνει ἀμέσως καί οὐσιαστικά λυτρώνει καί σώζει ἀπό τούς λύκους τά πρόβατα.

Δέν ἐπαναπαύεται στήν καλοπέρασί του. Ἀναζητεῖ τά πλανεμένα καί ἐγκαταλελειμμένα πρόβατα καί τά ἐπαναφέρει «εἰς τόπον ἀναψυχῆς», στήν Ποίμνη τοῦ Χριστοῦ.
Ὁ πράγματι ἐλεήμων δέν πονηρεύεται. Δέν ἐπιτρέπει νά μολύνεται ἡ ψυχή του ἀπό ὑποψίες, φαντασίες καί ψυθιρισμούς. Δέν κάνει πονηρούς  ὑπολογισμούς καί συμβιβασμούς. Χαίρεται νά χαρίζει τήν ἀνάπαυσι στόν κάθε κουρασμένο, ἀθόρυβα, πρός δόξαν Θεοῦ.
Ὁ ἐλεήμων δέν σβύνει τίς Ἀξίες. Δημιουργεῖ τίς προϋποθέσεις, ὥστε νά καλλιεργοῦνται καί νά ἀξιοποιοῦνται οἱ ικανότητες τῶν ἀδελφῶν.
Ὁ ἐλεήμων, αὐτός δηλαδή, πού ἔχει μέσα του σέ τέλειο βαθμό ὅλες τίς χριστιανικές ἀρετές, δέν ἐπιζητεῖ τή δόξα καί τόν ἔπαινο τῶν ἀνθρώπων, ἀλλά κυρίως ἐργάζεται γιά τή δόξα τοῦ Θεοῦ, τοῦ Βασιλέως τῆς δόξης.

Δέν δειλιάζει μπροστά στό φθόνο καί δέν ὑπαναχωρεῖ. Δέν φοβᾶται μή θιγεῖ τό γόητρό του, ἀλλά ὑπερασπίζεται μέ θάρρος τούς ἀδικημένους καί λυτρώνει τούς ἀδελφούς ἀπό τίς ἀδικίες καί ἀπό τίς συκοφαντεῖες τῶν ἀνθρώπων.
Ὁ ἐλεήμων προσφέρει τήν ψυχή καί τή ζωή του στήν ἄδολη ὑπηρεσία τῶν ἄλλων, σάν τό Χριστό, χωρίς νά περιμένει ποτέ καί ἀπό κανέναν τίποτε. Κι' αὐτό ἀκριβῶς ἔχει ἀξία. Τό Καλό πρέπει νά γίνεται γι' αὐτό τό ἴδιο τό Καλό. Ὅταν γίνεται γιά ὁποιονδήποτε ἄλλο λόγο, παύει νά εἶναι Καλό.
Ὁ Ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας λέγει ὅτι «δι' αὐτό τό καλόν ποιῶν ἀρετήν ὑπερκόσμιον ἔχει τό καύχημα» (J.Reuss, Σχόλια εἰς Ματθ. σελ.174).
Πολλοί δέν ἔχουν κατανοήσει σέ βάθος  τή βασίλισσα τῶν ἀρετῶν καί νομίζουν πώς ἐλεημοσύνη εἶναι νά δώσουν ἁπλῶς ἕνα κομμάτι ψωμί, μιά δραχμή, ἕνα ροῦχο ἤ νά ποῦν  ἁπλῶς ἕναν καλό λόγο καί νά ξεφορτωθοῦν μιά ὥρα γρηγορότερα τόν πάσχοντα συνάνθρωπό τους. Ἄλλοι πάλιν ἐκμεταλλεύονται τίς ἀνάγκες τῶν ἀδελφῶν, γιά νά ἱκανοποιοῦν τά πάθη τῆς ἀνθρωπαρεσκείας καί τῆς κενοδοξίας τους, κουρελιάζοντας ἔτσι τήν προσωπικότητα καί τήν ἀξιοπρέπεια τῶν ἀνήμπορων ἀδελφῶν. Καί ἄλλοι πάλι δημιουργοῦν οἱ ἴδιοι τίς ἀνάγκες τῶν συνανθρώπων τους, γιά νά κάνουν ὕστερα τούς καλούς, τούς ἐλεήμονες καί τούς εὐεργέτες, καί νά ἱκανοποιοῦν ἔτσι τόν Ἐγωϊσμό καί τήν Κενοδοξία τους. Δημιουργοῦν οἱ ἴδιοι τήν Κοινωνική Ἀδικία.
Αὐτές οἱ κατηγορίες τῶν ἀνθρώπων ὅ,τι καί ἄν κάνουν, ὄχι μόνον δέν εἶναι ἐλεήμονες, ἀλλά εἶναι ὅ,τι χειρότερο. Εἶναι ἐγκληματίες.
Ποδοπατοῦν, μέ δολίους τρόπους καί μεθόδους, τίς  ἀνθρώπινες Ἀξίες καί θανατώνουν τίς ψυχές τῶν ἀδελφῶν, μέ ὅπλα τά ἀγαθά, πού ὁ Θεός τούς ἀνέθεσε νά διαχειρίζονται, γιά τήν ἀνακούφισι, τήν παρηγορία καί τήν τελείωσι τῶν ἀδελφῶν, καί αὐτοί ἀνερυθριάστως τά χρησιμοποιοῦν, γιά τήν ἱκανοποίησι τῶν χαμηλῶν, τῶν  βρωμερών τους παθῶν, γιά τήν καταστροφή καί τόν ἐξευτελισμό τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου.
Ὁ Κύριος μακαρίζει τούς ἐλεήμονες (Ματθ.ε΄7), ἀποτρέπει ἀπό τά πάθη τῆς ἀνθρωπαρεσκείας καί τῆς κενοδοξίας, τονίζει ὅτι εἶναι καλλίτερο νά δίνει κανείς παρά νά παίρνῃ, ὑποδεικνύει τόν τρόπο, μέ τόν ὁποῖον θέλει νά γίνεται ἀπό τούς μαθητάς Του ἡ ἐλεημοσύνη, ὄχι πρός τό θεαθῆναι τοῖς ἀνθρώποις, ἀλλά ἐν τῷ κρυπτῷ, καί ὑπόσχεται ὅτι αὐτός ὁ ἴδιος θά ἀποδώσῃ τή θεϊκή δόξα εἰς τούς ἐλεήμονες ἐν τῷ φανερῷ.
Εἶναι δέ ὁλοφάνερο ὅτι ὁ Κύριος ἀπεχθάνεται τούς ἀνελεήμονας,  αὐτούς, πού ἔμαθαν νά παίρνουν καί ὄχι νά δίνουν. Καί ὑπάρχουν, δυστυχῶς, πολλοί ἄσπλαγχνοι, ἀνελεήμονες, πού δέν θά βροῦν ἔλεος, ἀλλ' ὡς ἀντίχριστοι, δίκαια, θά βληθοῦν, ἐξ αἰτίας τῆς σκληροκαρδίας τους, «εἰς τήν λίμνην τοῦ πυρός τήν καιομένην ἐν θείῳ» (Ἀποκ. ιθ΄ 20).

Θά ἀναφέρω ἐδῶ ἕνα γεγονός τῆς καθημερινῆς ζωῆς, πού θά σᾶς ἐκπλήξῃ. «Μιά φορά μιά συντροφιά, γνωστῶν καί μή ἐξαιρετέων, ἀπεφάσισε νά πᾶνε σέ μιά παραλία νά κολυμπήσουν. Ἕνας  ἐξ  αὐτῶν, γνωστός ἀνελεήμων, πού τό μόνο πού ἔμαθε στή ζωή του ἦταν νά πατᾶ ἐπί πτωμάτων καί  μόνο νά παίρνῃ, ἐπειδή δέν ἤξερε καλό κολύμπι, ἄρχισε νά πνίγεται. Ἔσπευσε τότε ἕνας ἄλλος τῆς παρέας φωνάζοντας: Δῶσε μου τό Χέρι σου, Δῶσε μου τό χέρι σου. Αὐτός πνιγόταν καί δέν ἔδινε τό χέρι του.  Τοῦ λέει τότε ἕνας τρίτος τῆς παρέας: Δέν τόν ξέρεις; Τί τοῦ λές· Δῶσε μου τό χέρι. Πές του· Πᾶρε τό χέρι μου. Καί πραγματικά μόλις τοῦ εἶπε: Πᾶρε τό χέρι μου, ἀμέσως ὀ μισοπνιγμένος, ἅρπαξε τό χέρι  τοῦ ἄλλου καί σώθηκε».
Εἶναι τρομερό νά εἴμαστε τόσο ἄσπλαγχνοι, τόσο ἀνελεήμονες, ὥστε νά ἀμαυρώνουμε  μέσα μας  καί στή ζωή μας, τόσο πολύ τήν εἰκόνα τοῦ Ἐλεήμονος Θεοῦ.
Εἶναι ἀπερίγραπτα λυπηρό νά γίνεται ὁ  ἄνθρωπος τόσο γελοῖος, μά τόσο γελοῖος!...

                

               

ΠΕΡΙ ΕΛΕΗΜΟΣΥΝΗΣ, Ζ΄

«Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες, ὅτι αὐτοί ἐλεηθήσονται» 7ον

«Μακάριόν ἐστι διδόναι μᾶλλον ἤ λαμβάνειν».

                                                              (Πράξ. κ΄ 35).

Τελικός σκοπός τῆς ζωῆς μας, σ' αὐτήν ἐδῶ τήν παροικία, εἶναι ἡ ὁμοίωσίς μας μέ τόν Θεόν. Καί ὁ Ευαγγελιστής Ἰωάννης, μᾶς ἀποκαλύπτει ὅτι «ὁ Θεός ἀγάπη ἐστί, καί ὁ μένων ἐν τῇ ἀγάπῃ ἐν τῷ Θεῷ μένει καί ὁ Θεός ἐν αὐτῷ» (Α΄ Ἰωάν. δ΄16).

Πῶς ἀλλιῶς ὅμως ὁ ἄνθρωπος ὁμοιάζει μέ τόν Θεόν καί μένει ἐν τῇ ἀγάπῃ, ἄν  ὄχι μέ τό ἔλεος, μέ τήν τέλεια ἀγάπη, μέ τήν ἐλεημοσύνην;

Εἶναι αὐτονόητον ὅτι μόνον μέ τήν ἀγάπη καί τήν ἐλεημοσύνην κατορθώνει ὁ πιστός νά ἐπιτύχῃ τήν πνευματική του τελείωσι καί νά γίνῃ θεός κατά χάριν. Ὀφείλουμε νά εἴμαστε καλοί Οἰκονόμοι, καλοί διαχειριστές τῶν ἀγαθῶν τοῦ Θεοῦ. Ἡ ἐλεημοσύνη πρέπει νά χαρακτηρίζει κάθε μας πρᾶξι, κάθε μας συμπεριφορά. Ἡ μεγαλύτερη χαρά δέν εἶναι νά παίρνουμε, ἀλλά νά δίνουμε. Εἶναι καλλίτερο νά  δίνουμε μέ γνήσια ἀγάπη, παρά νά παίρνουμε. Ἡ ἐλεημοσύνη , ἡ ἐφηρμοσμένη ἀγάπη, πρέπει νά γίνῃ βίωμα τῶν πιστῶν.

Τόν καλλίτερο ὁρισμό τῆς ἐλεημοσύνης μᾶς προσφέρει ὁ Χριστός μέ τή Σταυρική Του Θυσία καί τήν Ἀνάστασί Του.

Ἀνέστη ἐκ νεκρῶν τοῦ σῶσαι τά σύμπαντα ἀπό ἄπειρον ἔλεος.

Ὁ Μέγας Βασίλειος συμβουλεύει ὅλους τούς πιστούς μιμητές  τοῦ Χριστοῦ νά ἀποθέσουμε «τήν  σαρκίνην ἀγάπην», «τήν πρός τά χρήματα φιλίαν» καί «τό μάταιον βάρος τοῦ γηῒνου φρονήματος». Νά μή πολιτευόμαστε ἐπιδεικτικά, ἀλλά  νά αποταμιεύουμε τά ἔργα, γιά νά τά επιδείξουμε στόν ἀληθινό γεωργό. Καί συνεχίζει:

«Σύ δέ καί ὡς ἐλαία κατάκαρπος ἔσο ἐν τῷ οἴκῳ τοῦ Θεοῦ(Ψαλμ.51,10), μηδέποτε γυμνούμενος τῆς ἐλπίδος, ἀλλ' ἀεί θάλλουσαν ἔχων περί σεαυτόν τήν διά πίστεως σωτηρίαν. Οὕτω γάρ τό αειθαλές τοῦ φυτοῦ μιμήσῃ, καί τό πολύκαρπον δέ αὐτοῦ ζηλώσεις, ἄφθονον τήν ἐλεημοσύνην ἐν παντί καιρῷ παρεχόμενος» (Ὁμιλ. Ε΄ εἰς τήν Ἑξαήμερον, ΒΕΠΕΣ 51,228, 29 ἐξ.).

Ὁ ἱερός Χρυσόστομος μᾶς προτρέπει νά ἐλεοῦμε συνεχῶς, νἆναι ἡ ψυχή καί ἠ καρδιά μας πηγή ἀστείρευτη ἀγάπης καί ἐλεημοσύνης.

«Ὥσπερ οὖν ἡ παραδείσῳ πηγή οὐ νῦν μέν προχέει νάματα, νῦν δέ ξηραίνεται (ἐπεί οὐκ ἄν εἴη λοιπόν πηγή), ἀλλ' ἀεί ἀναβλύζει· οὕτω καί ἡ ἡμετέρα ἀεί δαψιλέστερον προχείτω τό νάμα πρός τούς μάλιστα ἐπιδεομένους ἐλέους, ἵνα μένει πηγή. Τοῦτο ἱλαρόν ποιεῖ τόν λαμβάνοντα· τοῦτο ἐλεημοσύνη, μή σφοδρόν μόνον προχεῖσθαι τό νάμα, ἀλλά διηνεκές. Εἰ βούλει, ὥσπερ ἐκ πηγῶν σοι ἐπομβρεῖν τοῦ Θεοῦ τόν ἔλεον, καί σύ πηγήν ἔχε. Οὐδέν ταύτης ἴσον. Ἄν σύ ταύτης τῆς πηγῆς ἀνοίξῃς τά στόματα, τῆς πηγῆς τοῦ Θεοῦ τοιαῦτα ἔσται τά στόματα, ὥστε πᾶσαν ἄβυσσον νικῆσαι. Ἀφορμήν ζητεῖν μόνον παρ' ἡμῶν λαβεῖν ὁ Θεός, καί προχεῖται ἐκ τῶν ταμείων αὐτοῦ τά ἀγαθά» (Χρυσοστ. Εἰς τάς Πράξ. Ὁμιλ.22, 4 Migne P.G. 60,175-176) Δηλαδή: Ὅπως ἀκριβῶς ἡ πηγή   στόν παράδεισο δέν ἀναβλύζει ἄλλοτε μέν νάματα, ἄλλοτε δέ ξηραίνεται (διότι δέν θά ἦταν πιά πηγή), ἀλλά πάντοτε ἀναβλύζει, ἔτσι καί ἡ δική μας πηγή, ἀφθονότερα ἄς χύνει τό νάμα, τό νερό σ' ἐκείνους πού ἔχουν πάρα πολύ μεγάλη ἀνάγκη ἐλεημοσύνης, γιά νά μένῃ πηγή. Αὐτό χαροποιεῖ ἐκεῖνον  πού δέχεται τήν ἐλεημοσύνην. Αὐτό εἶναι ἐλεημοσύνη, ὄχι μόνον νά τρέχῃ ἄφθονο τό νάμα, ἀλλά καί συνεχῶς. Ἄν θέλῃς νά τρέχῃ σέ σένα τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ σάν ἀπό πηγές, ἔχε καί σύ πηγή. Τίποτε δέν εἶναι  ἰσάξιον αὐτῆς. Ἄν σύ ἀνοίξῃς τά στόματα αὐτῆς τῆς πηγῆς, τέτοια θά εἶναι τά στόματα τῆς πηγῆς τοῦ Θεοῦ, ὥστε νά ξεπεράσουν κάθε ἄβυσσο. Ἀφορμήν μόνον ζητεῖ νά λάβῃ  ἀπό μᾶς ὁ Θεός καί προσφέρει ἀπό τά ταμεῖα Του ἄφθονα τά ἀγαθά Του.

                  Κατάκαρπος ἐλαία , σύμβολον τοῦ ἐλέους

Ὁ Απόστολος Παῦλος μιλῶντας στούς πρεσβυτέρους τῆς Ἐφέσου, μεταξύ ἄλλων λέγει:

«Δέν ἐπεθύμησα κανενός τό χρῆμα ἤ τό χρυσάφι ἤ τό ρουχισμό. Σεῖς οἱ ἴδιοι γνωρίζετε ὅτι τίς ἀνάγκες τί δικές  μου καί τῶν συντρόφων μου, τίς εξυπηρέτησαν αὐτά ἐδῶ τά χέρια μου. Ὅλα, μέ κάθε τρόπο, σᾶς τά ἔχω ὑποδείξει, ὅτι δηλαδή ἔτσι ἐργαζόμενοι, πνευματικά καί ὑλικά πρέπει νά βοηθᾶτε καί νά στηρίζετε τούς αδυνάτους ἀδελφούς καί νά θυμᾶστε τά λόγια τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ, πού εἶπε: Εἶναι πολύ καλλίτερο νά δίνῃ κανείς παρά νά παίρνῃ (Πράξ. κ΄35). Εἶναι δέ αὐτονόητο ὅτι ἀληθινή ἐλεημοσύνη εἶναι Ἐκείνη, πού γίνεται μέ τήν προσφορά ἀγαθῶν ἀπό τό δικό μας κόπο καί ἱδρῶτα καί ὅχι μέ ξένα ἀγαθά.

Σχετική εἶναι καί ἡ προτροπή τῶν Ἀποστόλων σέ κάθε πιστό: «Μή γίνου πρός μέν τό λαβεῖν ἐκτείνων τήν χεῖρα, πρός δέ τό δοῦναι συστέλλων. Ἐάν ἔχῃς, διά τῶν χειρῶν σου δός, ἵνα  ἐργάσῃ εἰς λύτρωσιν ἁμαρτιῶν σου» (Διαταγαί τῶν Ἀποστ. Ζ.΄ XII, 1-2 ΒΕΠΕΣ 2,121,26 ἑξ.).

«Ὑπόδειγμα δέδωκα ὑμῖν, ἵνα καθώς ἐγώ ἐποίησα ὑμῖν, καί ὑμεῖς ποιεῖτε» (Ἰωάν. ιγ΄15).
Τί λόγο θά δώσουμε στό Δίκαιο Κριτή καί πῶς Θά σταθοῦμε ἐνώπιον Του τή φοβερή Ἡμέρα τῆς Κρίσεως, ἄν τό Ἔλεός Του δέν γίνῃ σέ ὅλους μας βίωμα; Θἆναι ἀνελέητη ἡ κρίσις τοῦ Θεοῦ σέ κεῖνον, πού δέ ἔδειξε  ἔλεος πρός τούς ἀδελφούς. Θά κριθῇ πολύ αὐστυρά ὁ ἄσπλαγχνος. « ἡ κρίσις ἀνέλεος τῷ μή ποιήσαντι ἔλεος» (Ἰακ. β΄ 13).

ΠΕΡΙ ΕΛΕΗΜΟΣΥΝΗΣ. ΣΤ.΄

«Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες, ὅτι αὐτοί ἐλεηθήσονται» 6ο

«Παντί τῷ αἰτοῦντι σε δίδου καί τόν θέλοντα ἀπό σοῦ δανείσασθαι μή ἀποστραφῇς».

Ἡ Ἐντολή, ὅπως ἔχουμε πῆ, εἶναι ρητή. Χωρίς κανέναν ἀπολύτως περιορισμό: «Παντί τῷ αἰτοῦντι σε δίδου καί τόν θέλοντα ἀπό σοῦ δανείσασθαι μή ἀποστραφῇς»(Ματθ. ε΄ 42. Λουκ. στ΄ 3).Δηλαδή: Στόν καθένα πού σοῦ ζητεῖ, δίδε μέ γνήσια ἀγάπη. Καί μή περιφρονήσῃς, μή ἀποστραφῇς ἐκεῖνον, πού θέλει νά δανεισθῇ ἀπό σένα, χωρίς τόκον. 
Κάθε πιστός Μαθητής τοῦ Χριστοῦ ὀφείλει νά μιμῆται τόν Διδάσκαλόν του. Νά τελειοποιῆται συνεχῶς στήν ἀρετή τῆς ἐλεημοσύνης. Ὀφείλει νά προσπαθῇ νά εἶναι σέ ὅλη τή ζωή του ἀγαθός καί μεταδοτικός τοῦ ἀγαθοῦ καί τό κάθε του βῆμα νά εἶναι προσφορά, θυσία στό βωμό τῆς Ἀγάπης. Ὀφείλει νἆναι γνήσιος μιμητής τοῦ Χριστοῦ, πού πρόσφερε τόν ἑαυτόν Του, ἀπό ἀγάπη, γιά μᾶς, στό Θεό «εἰς ὀσμήν εὐωδίας» (Ἐφεσ. ε΄2).

Ὁ πιστός  μέ τήν συμπεριφορά του, ὄχι μόνον δέν συντελεῖ στή δημιουργία κοινωνικῆς ἀδικίας, ὥστε καί ἐξ αἰτίας του, νά περιέρχωνται οἱ συνάνθρωποί του στή φτώχεια καί τή δυστυχία, ἀλλά ἀντιθέτως δημιουργεῖ τίς προϋποθέσεις τῆς καλλιτερεύσεως τῆς ζωῆς τῶν ἄλλων. Ξεριζώνει τά αἴτια τῆς Κοινωνικῆς Ἀδικίας. Μέ τή ζωή καί τά ἔργα του, μέ κάθε του ἐνέργεια, ἐπιδιώκει τήν ἀποκατάστασι καί ἑδραίωσι τῆς Κοινωνικῆς Δικαιοσύνης. Ποτέ δέν λησμονεῖ τούς ἀσθενεῖς, τούς ανίκανους πρός ἐργασίαν, τούς πτωχούς καί δυστυχεῖς συνανθρώπους του, ὅπως ὁ Θεός φροντίζει γιά τά πετεινά τοῦ οὐρανοῦ καί τἀγριολούλουδα.
Ὁ πιστός ἐργάζεται πάντοτε, «ὡς Θεοῦ οἰκονόμος» ευεργετώντας τούς ἄλλους, μέ τό Χάρισμα, πού τοῦ ἔχει δώσει ὁ Θεός (Α΄ Πέτρ. δ΄10).

Δέν ἀρνεῖται σέ κανέναν τή βοήθειά του. Ἕχει συνείδησιν ὅτι ὀφείλει νά εἶναι καλός Οἰκονόμος τῶν δωρεῶν, πού ὁ Θεός τοῦ ἔχει δώσει. Κύριος τῶν πάντων εἶναι ὁ Θεός. Ὁ ἄνθρωπος  δέν ἔχει τήν κυριότητα,  ἀλλά  μόνον τήν χρῆσιν τῶν ἀγαθῶν.
Εἶναι ὁλοφάνερο ὅτι χωρίς τό Θεό εἴμαστε ἕνα «τίποτε». Ὅ,τι ἔχουμε (χρήματα, κτήματα, τέχνη, ἐπιστήμη, σοφία ,γνῶσι, κοινωνικές θέσεις, ὑγεία, δύναμι), ὑλικά καί πνευματικά ἀγαθά,  ὅλα εἶναι τοῦ Θεοῦ.«Πᾶσα δόσις ἀγαθή καί πᾶν δώρημα τέλειον ἄνωθέν ἐστι καταβαῖνον ἀπό τοῦ Πατρός τῶν φώτων» (Ἰακ. α΄ 17).

                  « Χωρίς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν»

Ὁ Παῦλος λέγει: «Τί ἔχεις ὅ οὐκ ἔλαβες; Εἰ δέ καί ἔλαβες, τί καυχάσαι ὡς μή λαβών;»(Α΄ Κορ. δ΄ 7). «Καί τοῦτο οὐκ ἐξ ὑμῶν, Θεοῦ τό δῶρον, οὐκ ἐξ ἔργων, ἵνα μή τις καυχήσηται» (Ἐφεσ. β΄ 8-9).
Ἐντολή στόν καθένα μας εἶναι: «Δωρεάν ἐλάβετε, δωρεάν δότε» (Ματθ. ι΄ 8). Καί «παντί τῷ αἰτοῦντι σε δίδου καί τόν θέλοντα ἀπό σοῦ δανείσασθαι μή ἀποστραφῇς».
Ἑξ ἄλλου ἐπαναλαμβάνω τή χιλιοειπωμένη ἀπό μένα ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ, πού μᾶς φέρει σέ ἐπαφή με τήν καθημερινή πραγματικότητα. Ὅτι δηλαδή ὅλοι μας ὀφείλουμε
1ον) νά ἐννοήσουμε «τό βραχύ τῆς ζωῆς ».
2ον) τήν ματαιότητα τῶν ἐγκοσμίων πραγμάτων καί τῶν ἀνθρωπίνων ἐπιδιώξεων.
3ον)Ὅτι οἱ ἄνθρωποι ὅλοι, μηδενός ἐξαιρουμένου,
«αὐτοί γυμνοί ἐξήλθομεν ἐκ κοιλίας μητρός ἡμῶν, γυμνοί καί ἀπελευσόμεθα ἐκεῖ» (Ἰώβ α΄21).
4ον) Δέν παίρνουμε τίποτε ἀπολύτως μαζί μας. Καί 5ον) Τό μόνον βέβαιον εἶναι ὅτι εἶναι «μακάριοι οἱ νεκροί  ἐν Κυρίῳ ἀποθνήσκοντες ἀπ' ἄρτι. Ναι, λέγει τό Πνεῦμα, ἵνα ἀναπαύσωνται ἐκ τῶν κόπων αὐτῶν· τά δέ ἔργα αὐτῶν ἀκολουθεῖ μετ' αὐτῶν» (Ἀποκ. ιδ΄ 13) καί ὅτι, ὅπως λέγει ὁ ποιητής:
                 «Μονάχα ἡ καλωσύνη
                 ὅλα στόν κόσμο χάνονται
                 μόνη ἀπομένει Ἐκείνη».
Κι' αὐτό, γιατί ὁ αἰώνιος  Θεός εἶναι ἀγάπη.«νυνί δέ μένει πίστις, ἐλπίς, ἀγάπη, τά τρία ταῦτα· μείζων δέ τούτων ἡ ἀγάπη» (Α΄ Κορινθ. ιγ΄ 13).
Συνεπῶς ὀφείλει ὁ πιστός νά κάνει «πρᾶξι» τό Εὐαγγέλιον τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ καί νά ἐλεῇ, χωρίς διάκρισι, τούς συνανθρώπους του, πού ἔχουν ἀνάγκην.
«Δῆλον δέ ὡς τό χρήζοντι κατά ἀλήθειαν, κἄν φίλος ἤ κἄν ἐχθρός, κἄν συγγενής κἄν αλλότριος, κἄν ἄγαμος κἄν γεγαμηκώς ὑπάρχει» (Διαταγαί Ἀποστ. Γ΄ VI, 4. ΒΕΠΕΣ 2, 60, 22-24).
«Χρή γάρ εὖ ποιεῖν πάντας ἀνθρώπους, μή φιλοκρινοῦντα τοῦτον ὅστις ἦ  ἤ ἐκεῖνον» (ἔνθ' ἀνωτ.). Πολλοί λησμονοῦν τήν Ἐντολήν τοῦ Κυρίου· «Παντί τῷ αἰτοῦντι σε δίδου...», καί ἐρωτοῦν, ἄν πρέπει κάθε φορά νά ἐξετάζουν σέ ποιόν νά προσφέρουν τήν ἐλεημοσύνη τους. Ἄν ἔχῃ πράγματι ἀνάγκη ἤ ἄν ψεύδεται καί μᾶς ἐξαπατᾶ, κλπ.
Ἔχουμε πῆ ὅτι ἡ Ἐντολή τοῦ Κυρίου εἶναι ρητή, δέν ἔχει κανέναν ἀπολύτως περιορισμό. Στόν Ποιμένα τοῦ Ἑρμᾶ δίδεται μέ ἀριστοτεχνικό καί ἁπλό   τρόπο ἡ ἑρμηνεία τοῦ λόγου τοῦ Κυρίου καί καθορίζεται ἡ συμπεριφορά τοῦ πιστοῦ σχετικά μέ τήν ἐλεημοσύνη:
«Ἐργάζου τό ἀγαθόν καί ἐκ τῶν κόπων σου, ὧν ὁ Θεός  δίδωσίν σοι, πᾶσιν ὑστερουμένοις δίδου ἁπλῶς, μή διστάζων τίνι δῷς ἤ τίνι μή δῷς. Πᾶσιν δίδου. Πᾶσιν γάρ ὁ Θεός δίδοσθαι θέλει ἐκ τῶν ἰδίων δωρημάτων. 5. Οἱ οὖν λαμβάνοντες ἀποδώσουσιν λόγον τῷ Θεῷ, διατί ἔλαβον καί εἰς τί· οἱ μέν γάρ λαμβάνοντες θλιβόμενοι οὐ δικασθήσονται, οἱ δέ ἐν ὑποκρίσει λαμβάνοντες τίσουσιν δίκην. 6. Ὁ οὖν διδούς ἀθῷός ἐστιν· ὡς γάρ ἔλαβεν παρά τοῦ Κυρίου τήν διακονίαν τελέσαι, ἁπλῶς αὐτήν ἐτέλεσεν, μηθέν διακρίνων τίνι δῷ ἤ μή δῷ. Ἐγένετο οὖν ἡ διακονία αὕτη ἁπλῶς τελεσθεῖσα ἔνδοξος παρά τῷ Θεῷ. Ὁ οὖν οὕτως  ἁπλῶς  διακονῶν τῷ Θεῷ ζήσεται. 7. Φύλασσε οὖν τάς ἐντολάς ταύτας, ὡς σοι λελάληκα, ἵνα ἡ μετάνοιά σου καί τοῦ οἴκου σου ἐν ἁπλότητι εὑρεθῇ, καί ἡ καρδία σου καθαρά καί ἀμίαντος» (Ἑρμᾶ, Ποιμήν, Ἐντολή β΄ 4-7.ἐν ΒΕΠΕΣ,3,52,39-53,10).

Εἷναι αὐτονόητον ὅτι πρέπει νά προσφέρουμε στόν πτωχό, τόν εὑρισκόμενον σέ δύσκολη θέσι συνάνθρωπό μας, κάθε τί πού ἔχει ἀνάγκην, κάθε τί πού αὐτός στερείται, κάθε τί πού τόν συντηρεῖ στή ζωή, κάθε τί πού δέν τόν βλάπτει.
Ἐάν π.χ. σέ ἕνα γνωστό μας τοξικομανή προσφέρουμε χρήματα, εἶναι σίγουρο ὅτι θά τόν βλάψουμε, γιατί θά τόν βοηθήσουμε νά συνεχίσῃ νά παίρνει ναρκωτικά, τό «λευκό θάνατο». Τό ἴδιο θά βλάψουμε καί τό γνωστό μας μέθυσο. Ἐκεῖνο πού χρειάζονται ὁ μέθυσος καί ὁ τοξικομανής εἶναι ἡ κατανόησις καί ἡ φροντίδα, γιά τήν ἀπεξάρτησί τους. Εἶναι ἡ διαφώτισις σχετικά μέ τά ὀλέθρια  ἀποτελέσματα  αὐτῶν τῶν παθῶν, ἀλλά καί κάθε βοήθεια γιά τήν ἀπαλλαγή τους ἀπό αὐτά τά πάθη.
Πολλές φορές θεραπευτική ἐλεημοσύνη δέν εἶναι ἡ  ὑλική δόσις, ἀλλά ἡ μή δόσις, ἡ  πνευματική προσφορά. Ἐδῶ χρειάζεται προσοχή, προσευχή καί τό χάρισμα τῆς διακρίσεως. Ὅταν γνωρίζουμε τό συνάνθρωπό μας καί τίς ἀνάγκες του, τά πράγματα εἶναι ἁπλᾶ. Ὅταν δέν τόν γνωρίζουμε, ὀφείλουμε νά τόν βοηθήσουμε μέ προθυμία, μέ ἱλαρότητα καί μέ προσευχή, γιά νά ἀναπληρώσῃ ὁ Κύριος τή δική μας ἄγνοια καί νά μετατρέψῃ τήν ἐλεημοσύνη μας σέ θεραπεία ἐκείνου ,πού τή λαμβάνει. 
Κανείς δέν ἔχει δικαίωμα νά κρίνῃ τόν πτωχό, οὔτε νά ἐξετάζῃ ἄν ἀπό δική του ὑπαιτιότητα περιῆλθε στήν κατάστασι τῆς πτωχείας. Ἄν λέγῃ ἀλήθεια ἤ ἄν ψεύδεται, ἄν ἀξίζῃ ἤ δέν ἀξίζῃ κλπ.
Ἄν ὁ Πανάγαθος Θεός ἔκανε κάθε φορά αὐτοῦ τοῦ εἴδους τίς εξετάσεις, ὅλοι θά εἴχαμε καταδικασθῇ. Ὅμως ὁ Θεός εἶναι Οἰκτίρμων καί Ἐλεήμων καί ἀνατέλλει τόν ἥλιον αὐτοῦ ἐπί πονηρούς καί ἀγαθούς καί βρέχει ἐπί δικαίους και ἀδίκους (Ματθ. ε΄45). Καί ὁ Παῦλος τονίζει:

«Συνίστησι τήν ἑαυτοῦ ἀγάπην εἰς ἡμᾶς ὁ Θεός, ὅτι ἔτι ἁμαρτωλῶν ὄντων ἡμῶν Χριστός ὑπέρ ἡμῶν ἀπέθανε» (Ρωμ. ε΄ 8).
Ὅταν κάποτε ἀνάφεραν στόν Ἅγιον Ἰωάννην τόν Ἐλεήμονα ὅτι κάποιος πτωχός μεταμφιεζόμενος τόν ἐξαπατᾶ καί τοῦ ἀποσπᾶ  συνέχεια χρήματα, ἀπήντησε:
«Φαντάζομαι πόσο πολλές καί μεγάλες ἀνάγκες θά ἔχῃ, γιά νά μετέρχεται τέτοια μέσα... Δῶστε του ἀμέσως τή βοήθεια πού ζητάει».

ΠΕΡΙ ΕΛΕΗΜΟΣΥΝΗΣ, Ε΄

«Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες, ὅτι αὐτοί ἐλεηθήσονται»  5ον 

Ἡ Ἐλεημοσύνη,

βίωμα τῶν πρώτων Χριστιανῶν.

Οἱ πρῶτοι Χριστιανοί ἐβίωσαν τίς Ἐντολές τοῦ Χριστοῦ καί τίς ἔκαναν πρᾶξι.

Ὁ Ευαγγελιστής Λουκᾶς, στίς πράξεις τῶν Ἀποστόλων, ἱστορεῖ τήν ζωήν τῶν πρώτων

Χριστιανῶν καί λέγει ὅτι «πάντες οἱ πιστεύσαντες ἦσαν ἐπί τό αὐτό καί εἶχον ἅπαντα κοινά. Τά κτήματα καί τάς ὑπάρξεις ἐπίπρασκον (δηλ. πωλοῦσαν τά ὑπάρχοντά τους) καί διεμέριζον αὐτά  πᾶσι καθότι ἄν τις χρείαν εἶχε·  Δηλαδή: καί διεμοίραζον τά χρήματα ἐκ τῆς πωλήσεως εἰς τούς ἀδελφούς, ανάλογα μέ τήν ἀνάγκην πού εἶχε ὁ καθένας  ἀπό αὐτούς (Πράξ. β΄44-45). Καί τονίζει ὅτι «τοῦ πλήθους τῶν πιστευσάντων ἦν ἡ καρδία καί ἡ ψυχή μία, καί οὐδέ εἷς τι τῶν ὑπαρχόντων αὐτῷ ἔλεγεν ἴδιον εἶναι, ἀλλ' ἦν αὐτοῖς ἅπαντα κοινά» (Πράξ. δ΄ 32).

Ἡ τέλεια ἀγάπη, ἡ ἐλεημοσύνη φέρει τούς ἀδελφούς «ἐπί τό αὐτό». Δημιουργεῖ «τήν κοινωνίαν τῶν προσώπων», «τήν κοινωνίαν τῶν ἁγίων». Ὅλοι βρίσκονται στό χῶρο τῆς Χάριτος. Στίς καρδιές, πού φλέγονται ἀπό τέλεια ἀγάπη, βασιλεύει ὀ Χριστός  καί στό καθένα δίδεται ἔπαθλον ἡ θεία Εὐλογία.

Ὁ Προφήτης Δαβίδ ἐξυμνεῖ τήν ἀδελφοσύνη, τήν ὁμόνοια, τήν ἕνωσιν τῶν ἀδελφῶν «ἐπί τό αὐτό», ἐγκωμιάζει τήν σύμπνοια καί τήν ἁρμονική  συμβίωσι, πού θεμελειώνεται στήν ἐλεημοσύνη. Μέ ὡραιότατες παρομοιώσεις δικηρύττει τήν ἀρχήν, σύμφωνα μέ τήν ὀποίαν στήν συγκατοίκησιν τῶν ἀδελφῶν ἐπί τό αὐτό, οἱ πλουσιώτεροι μεταδιδουν τά ἀγαθά στούς πτωχότερους, ὄχι μόνον τά ὑλικά ,ἀλλά καί τά πνευματικά: «Ἰδού δή τί καλόν ἤ τί τερπνόν, ἀλλ' ἤ τό κατοικεῖν ἀδελφούς ἐπί τό αὐτό; Ὡς μύρον ἐπί κεφαλῆς τό καταβαῖνον ἐπί πώγωνα, τόν πώγωνα τοῦ Ἀαρών, τό καταβαῖνον ἐπί τήν ᾤαν τοῦ ἐνδύματος αὐτοῦ. Ὡς δρόσος Ἀερμῶν ἡ καταβαίνουσα ἐπί τά ὄρη Σιών· ὅτι ἐκεῖ ἐνετείλατο Κύριος τήν εὐλογίαν, ζωήν ἕως τοῦ αἰῶνος» (Ψαλμ. 132,1-3). 

Ποικίλος εἶν' ὁ τρόπος τῆς ἐλεημοσύνης.

Ὅπως ἔχουμε πῆ, ὁ Θεός εἶναι Ἀγαθός καί μεταδοτικός τοῦ ἀγαθοῦ. Καί κάθε πιστός ὀφείλει νά προσπαθῇ, ἐλεῶν ὅλην τήν ἡμέραν, νά γίνεται ἀγαθός καί μεταδοτικός τοῦ ἀγαθοῦ, σάν τό Θεό.

Ὁ Κύριο μᾶς προτρέπει νά ἀγωνιζώμαστε τόν καλόν ἀγῶνα. Νά προσπαθοῦμε νά γίνουμε τέλειοι, μέ τήν ἀγάπη μας σέ ὅλους, ὅπως τέλειος εἶναι καί ὁ οὐράνιος Πατέρας μας:«Ἔσεσθε οὖν ὑμεῖς τέλειοι, ὥσπερ ὁ Πατήρ ὑμῶν ὁ ουράνιος τέλειός ἐστιν» (Ματθ. ε΄ 28).

Ὁ Ἐλεήμων ἄνθρωπος βρίσκεται πολύ κοντά σ' αὐτή τήν τελειότητα. Γι'  αὐτό καί τό Πνεῦμα τό Ἅγιον μᾶς διαβεβαιώνει ὅτι εἶναι «μέγα ἄνθρωπος καί τίμιον ἀνήρ ἐλεήμων»(Παροιμ. κ΄ 6).

Καί ὁ Κύριος λέγει: «Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες». «Ἐνταῦθα οὐ τούς διά χρημάτων ἐλεοῦντας μόνον ἐμοί δοκεῖ λέγειν, ἀλλά καί τούς διά πραγμάτων. Ποικίλος γάρ ὁ τῆς ἐλεημοσύνης τρόπος καί πλατεῖα  αὕτη ἡ ἐντολή» (Χρυσοστόμου, Ἑρμην. εἰς Ματθ. Ὁμιλ. ιε΄ Migne P.G. 57,227). 

Καί ὁ Ζιγαβηνός σημειώνει: «Οὐχί διά χρημάτων μόνον ἔστιν ἐλεεῖν, ἀλλά καί λόγου, κἄν μηδέν ἔχῃς διά δακρύων»(Ὑπόμν. εἰς Ματθ. κεφ. ε΄ Migne P.G. 129,193). «Ὅσον ἔχεις ὀβολῶν, ἀγόρασον τόν οὐρανόν. Οὐχ ὅτι εὔωνος ὁ οὐρανός, ἀλλ' ὅτι φιλάνθρωπος ὁ Δεσπότης. Οὐκ ἔχεις χρυσόν δοῦναι; Δός αργύριον, δός ὀβολόν, δός Ποτήριον ψυχροῦ ὕδατος. Τό γάρ πολύ καί τό ὀλίγον οὐ τῷ μέτρῳ τῶν διδομένων ὁρίζει ὁ Θεός, ἀλλά τῇ τῆς οὐσίας τοῦ διδόντος» (Χρυσοστ. Περί ἐλεημοσύνης, Migne P.G. 49,294).

Ὁ Απόστολος Παῦλος, πρός Κορινθίους , λέγει: «Τώρα λοιπόν σύμφωνα με τήν καλή σας θέλησι ὁλοκληρῶστε, μέ τίς εισφορές σας, τό καλό ἔργο, ὥστε ὅπως φανερώθηκε ἡ προθυμία τῆς θελήσεώς σας, ἔτσι νά ὁλοκληρωθῇ καί τό καλό ἔργο μέ τίς εἰσφορές σας ανάλογα μέ ὅσα ἔχετε. Διότι, ὅταν ὑπάρχει προθυμία, τότε εἶναι κανείς ευπρόσδεκτος μέ ὅ,τι ἔχει καί ὄχι μέ ὅ,τι δέν ἔχει. Δέν ζητῶ νά δώσετε ὅσα ἔχετε, ὥστε ἡ εἰσφορά σας  αὐτή  νά γίνῃ γιά τούς ἄλλους μέν ἄνεσις, γιά σᾶς δέ θλίψις καί στενοχώρια. Ἀλλά μέ κανόνα τήν ἰσότητα μεταξύ τῶν ἀδελφῶν, σ' αὐτή τήν περίστασι, τό περίσσευμά σας νά ἀναπληρώσῃ τό ὑστέρημα ἐκείνων, ἔτσι ὥστε καί τό περίσσευμα ἐκείνων, δηλαδή ὁ πλούτος τῆς ὑπομονῆς καί τῆς προσευχῆς τους πρός τόν Θεόν νά συμπληρώσῃ τό δικό σας ὑστέρημα, γιά νά γίνῃ καί στό πνευματικό πεδίο ἰσότης»(Β΄ Κορ. η΄11-14).