ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

Ἀπό τούς χθεσινούς, στούς εικονομάχους τοῦ σήμερα

Τήν Α΄ Κυριακή τῶν νηστειῶν, πού εἶναι πιο γνωστή μέ τό ὄνομα· «Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας», ἡ Ἐκκλησία μας γιορτάζει τήν ἀναστήλωσι τῶν ἁγίων καί σεπτῶν Εἰκόνων. Γιορτάζει τή Νίκη καί τό Θρίαμβο τῆς ὀρθῆς Πίστεως ἐναντίον τῶν Αἱρέσεων. ’Ωνομάσθηκε «Πανήγυρις τῆς Ὀρθοδοξίας» καί ἀποτελεῖ μιά ἀπό τίς κυριώτερες γιορτές τῆς Ἐκκλησίας μας. Διότι, ὅπως ψάλλει ὁ ἱερός ὑμνῳδός, «Οὐκέτι τῶν ἀσεβῶν αἱρετικῶν νῦν ἡ ὀφρύς αἴρεται»· ἡ γάρ Θεοῦ δύναμις τήν Ὀρθοδοξίαν ἐκράτυνε».

Ὁλόκληρη ἡ ὑμνολογία τῆς Γιορτῆς ἔχει χαρακτῆρα πανηγυρικό, χαρμόσυνο καί δοξολογικό. «Σκιρτῶντες μετ’ εὐφροσύνης σήμερον», λέγει ὁ ὑμνῳδός, «πιστοί βοήσωμεν· ὡς θαυμαστά τά ἔργα σου, Χριστέ, καί μεγάλη ἡ δύναμις, ὁ τήν ἡμῶν ὁμόνοιαν, καί συμφωνίαν ἐργασάμενος».

Οἱ τότε εἰκονομάχοι, ὁρμώμενοι ἀπό πολιτικά, οἰκονομικά καί ἄλλα συμφέροντα, πολέμησαν τήν Ἐκκλησίαν, μέ  τήν καθαίρεσι τῶν ἁγίων εἰκόνων. Προσπάθησαν νά καταλύσουν τήν πίστιν εἰς τήν Ἐνανθρώπησιν τοῦ Κυρίου. Ἀρνήθηκαν τήν εἰκόνα, πού εἶναι ἔκφρασις τῆς Θείας Οἰκονομίας. Παραγνώρισαν συνειδητά τή διδασκαλία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, πού λέγει ὅτι: «Ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ ἔγινε ἄνθρωπος, γιά νά γίνη ὁ ἄνθρωπος Θεός».

Ὁ Χριστός, Ὁ ἀληθινός Μεσσίας, «ἡ προσδοκία τῶν Ἐθνῶν», «ἐπί τῆς γῆς  ὤφθη καί τοῖς ἀνθρώποις συνανεστράφη» (Βαρούχ γ΄38).«Θεός ἐφανερώθη ἐν σαρκί...» (Α΄Τιμόθ. γ΄16), «Ἔλαβε δούλου μορφήν» ( Φιλιπ. β΄ 7).

Καί οἱ πιστοί λατρεύομεν «ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ» (Ἰωάν. δ΄ 23) τόν Σωτῆρα, εἰκονίζομεν δέ καί προσκυνοῦμεν τήν ἁγίαν Του Μορφήν, ὡς ἀπεκαλύφθη σέ μᾶς, κατά θείαν Οἰκονομίαν. Εἰς τό Πρόσωπον δέ Αὐτοῦ προσκυνοῦμεν τόν Θεόν, «ὅν οὐδείς  ἑώρακε πώποτε» καί τόν ὁποῖον, ὁ Χριστός, «ὁ μονογενής υἱός ὁ ὤν εἰς τόν κόλπον τοῦ Πατρός, ἐκεῖνος ἐξηγήσατο»(Ἰωάν. α΄ 18).

Τελικά νίκησε ἡ Ἐκκλησία τήν αἵρεσι. Θριάμβευσε ἡ ὀρθόδοξος Πίστις. «Ἐδόθη τῇ Ἐκκλησίᾳ σήμερον, τά νικητήρια, θεοκινήτῳ νεύσει καί βουλῇ...», «ἡ Χάρις ἐπέλαμψε τῆς ἀληθείας». Ἡ Ἐκκλησία ἐνδύεται «τήν ἔνσωμον Εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ, ὡς ὑπερκόσμιον κόσμον». Κατέχει τήν Ὀρθόδοξον πίστιν. Ὁμολογεῖ τόν Χριστόν «ἐν σαρκί ἐληλυθότα»(Α΄Ἰωάν. δ΄2).

Μέ τόν Ὅρον τῆς Ζ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου ἀπαγορεύει τήν λατρεία τῶν εἰκόνων καί διατάσσει τήν ἀνάρτησι καί τήν τιμητικήν προσκύνησιν «τῆς τε τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ εἰκόνος, καί τῆς ἀχράντου Δεσποίνης ἡμῶν  καί ἁγίας  Θεοτόκου  τιμίων τε ἀγγέλων καί πάντων ἁγίων καί ὁσίων ἀνδρῶν».

Οἱ στερεωμένοι στό κακό καί τήν ἁμαρτίαν, δέν αἰσθάνονται τήν ἀνάγκην καί δέν τιμοῦν τά πρότυπα ἁγίας ζωῆς. Πῶς εἶναι δυνατόν νά τιμοῦμε τούς γονεῖς μας καί τούς προσφιλεῖς μας καί νά ἔχουμε σέ περίβλεπτη θέσι τίς φωτογραφίες τους, ἔστω καί ἄν εἶναι οἱ χειρότεροι ἁμαρτωλοί καί νά μήν τιμῶμεν τά πρότυπα ἁγίας ζωῆς; Μόνον οἱ ἄφρονες καί οἱ διεστραμμένοι δέν τιμοῦν τόν Χριστόν, τή Μεγαλόχαρι, τή Μητέρα τοῦ Κυρίου, καί τούς ἁγίους Του.

Ὁ ἱερός ὑμνῳδός χαρακτηριστικά λέγει ὅτι πρέπει νά ντρέπωνται ὅσοι ἀρνοῦνται τήν τιμητική προσκύνησι τῶν σεπτῶν εἰκόνων, πού εἶναι, γιά μᾶς τούς ὀρθοδόξους, δόξα: «Ἐνδυσάσθωσαν αἰσχύνην, οἱ οὕτω μή πιστεύοντες·  ἡμῖν γάρ δόξα τοῦ Σαρκωθέντος ἡ μορφή, εὐσεβῶς προσκυνουμένη, οὐ θεοποιουμένη».

Ἡ Εἰκόνα εἶναι ἔκφρασις τῆς δογματικῆς καί πνευματικῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας.

Στόν Ὅρο της Ζ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου τονίζεται καί ὁ διδακτικός σκοπός τῆς προσκυνήσεως τῶν Εἰκόνων. Διότι «ὅσῳ συνεχῶς δι’ εἰκονικῆς ἀποτυπώσεως ὁρῶνται τοσοῦτον καί οἱ  ταύτας θεώμενοι, διανίστανται πρός τήν τῶν πρωτοτύπων μνήμην τε καί πεποίθησιν»

Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, στόν πρῶτο ἀπολογητικό λόγο του, γιά τίς Εἰκόνες λέγει ὅτι ἀποτελοῦν ἕνα ἀνοικτό βιβλίο, γιά τούς ἀγραμμάτους:

«Ὑπόμνημα γάρ ἐστιν  ἡ εἰκών· καί ὅπερ τοῖς γράμμασιν μεμυημένοις ἡ Βίβλος, τοῦτο καί τοῖς ἀγραμμάτοις ἡ εἰκών· νοητῶς δέ αὐτῇ ἑνούμεθα».

Ὁ Ἐπίσκοπος Νόλης Παυλῖνος, (ἔζησε στίς ἀρχές τοῦ 5^ου  μ.Χ. αἰῶνος), λέγει ὅτι ἕνας ἀπό τούς λόγους, πού ἡ Ἐκκλησία ὥρισε τήν ἀνάρτησι καί τήν τιμητική προσκύνησιν τῶν Εἰκόνων εἶναι καί «διδασκαλία καί οἰκοδομή τῶν πιστῶν διά τῶν αἰσθήσεων, οἱονεί ἐντός κατόπτρου ἐμβλεπόντων τήν μιμητέαν ἀρετήν καί τήν φευκτέαν κακίαν».

«Καί ἀληθῶς», λέγει ὁ Ἅγιος Νεκτάριος, «ὁ ψυχολογικός λόγος περί τῶν εἰκόνων εἶναι τοσοῦτον ἄμεσος, ἐσωτερικός καί στενῶς συνδεδεμένος μετά τῆς ἠθικῆς καί πνευματικῆς φύσεως τοῦ ἀνθρώπου, ὥστε μόνον ἄγρια καί ἀνήμερα ἤθη δύνανται νά ἀποδοκιμάσωσι ταύτας ἐντός τῶν ἱερῶν Ναῶν».

Ὁ Πατριάρχης Ταράσιος στήν ἐπιστολή του πρός τούς Βασιλεῖς Κωνσταντῖνον καί Εἰρήνην λέγει ὅτι «τάς Εἰκόνας τιμητικῶς προσκυνοῦμεν καί ἀσπαζώμεθα ... ὅ γάρ τις φιλεῖ καί προσκυνεῖ, καί ὅ προσκυνεῖ πάντως καί φιλεῖ».

Πέραν ὅμως ἀπό τόν διδακτικόν προορισμόν τῶν Εἰκόνων καί τόν αἰσθητικόν χαρακτῆρα τους, ὑπάρχει καί κάτι βαθύτερον, γιά τό ὁποῖον ἀγωνίσθηκε καί θριάμβευσε ἡ ὀρθόδοξος Ἐκκλησία. Καί αὐτό εἶναι τό δόγμα τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ, πού ἀποτελεῖ καί τό θεμέλιον τῆς Χριστιανικῆς Θρησκείας.

Ὁ καθηγητής τῆς Εἰκονογραφίας Λεωνίδας Οὐσπένσκη διατυπώνει, μέ ἁπλά λόγια, τή μεγάλη ἀλήθεια ὅτι «πράγματι ἡ εἰκόνα τοῦ Σωτῆρος εἶναι ἡ μαρτυρία τῆς ἐνσαρκώσεώς Του καί μαζί ἡ ἀπό μέρους μας ὁμολογία τῆς θεότητός Του». Γι’ αὐτό καί ὁ ὑμνῳδός ψάλλει: «Τήν θείαν σου μορφήν, ἐν Εἰκόνι τυποῦντες, τήν Γέννησιν, Χριστέ ἀριδήλως βοῶμεν, τά θαύματα τά ἄρρητα, τήν ἑκούσιονΣταύρωσιν· ὅθεν Δαίμονες, ἀποδιώκονται φόβῳ, καί κακόδοξοι, ἐν κατηφείᾳ θρηνοῦσιν, ὡς τούτων συμμέτοχοι».

Ἡ σύγχρονη μορφή Εἰκονομαχίας.

Τόν καιρό τῆς εἰκονομαχίας, τόν 8^ο καί 9^ο μ.Χ. αἰῶνα ἡ Ἐκκλησία ἀγωνίσθηκε, γιά τήν ἴδια τήν ὕπαρξί της. Ὑπερασπίσθηκε τό δόγμα τῆς Ἐνανθρωπήσεως τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ.

Ἡ σημερινή μορφή τῆς Εἰκονομαχίας εἶναι περισσότερο ἐπικίνδυνη, γιατί καταφέρεται ἐναντίον τοῦ σκοπού τῆς Ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι ἡ θέωσις τοῦ ἀνθρώπου, «ἵνα ὁ ἄνθρωπος γένηται Θεός».

Σήμερα ἔχουμε νά παλαίψουμε ὄχι μόνον μέ ἐκείνους, πού ἔκαιγαν  καί γκρέμιζαν τίς ἅγιες Εἰκόνες ἀπό τίς Ἐκκλησίες, ἀλλά καί μέ ἐκείνους, τούς  νέους εἰκονομάχους, πού καταστρέφουν τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, τόν ἄνθρωπον. Μέ ἐκείνους πού ξανασταυρώνουν τό Χριστό στό πρόσωπο τῶν ἐλαχίστων ἀδελφῶν Του. Μέ ἐκείνους πού κουρελιάζουν καί ποδοπατοῦν τήν ἀνθρώπινη προσωπικότητα, μέ τά ἀποτρόπαια ἐγκλήματά τους, τούς εἰκονοκλάστες, πού στό κάθε τους βῆμα σωρεύουν συμφορές καί φέρνουν τους ἐλαχίστους ἀδελφούς τοῦ Χριστοῦ σέ ἀπόγνωσι καί ἀπελπισία.

Εἷναι γνωστόν ὅτι ὁ Θεός δημιούργησε τόν ἄνθρωπον «κατ’ εἰκόνα καί καθ’ ὁμοίωσιν Αὐτοῦ», πρᾶγμα τό ὁποῖον σημαίνει ὄτι εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, «δυνάμει Θεός»  καί καλεῖται νά γίνῃ καί «ἐνεργείᾳ Θεός». Δηλαδή, μπορεῖ , μέ τή θέλησί του, κάνοντας καλή χρῆσι τοῦ Νοῦ καί τῆς ἐλευθερίας του, νά ὁμοιωθῇ μέ τόν Θεόν.

Αὐτήν ὅμως τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, πού φέρουμε μέσα μας ἀπό τή γέννησί μας, τή φθείρουμε, τή χραίνουμε, τήν ἀλλοιώνουμε καί τήν καταστρέφουμε μέ τίς ἁμαρτίες μας. Κάθε ἄνθρωπος, ὅταν

παραβαίνει τό Νόμο τοῦ Θεοῦ, γκρεμίζει καί κατακερματίζει τήν

εἰκόνα τοῦ θεοῦ μέσα του, γίνεται εἰκονομάχος, εἰκονοκλάστης.

Καί τέτοιοι εἰκονομάχοι σήμερα εἶναι πολλοί.

Ὁ Μελέτιος Πηγᾶς, ἕνας ἐκκλησιαστικός ρήτορας τῶν τελευταίων αἰώνων, λέγει σχετικά: «Πόση λογιάζετε νά εἶναι ἡ κατάκρισίς μας καί ἡ κολασίς μας, ὅπου ἀσχημίζομεν τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ; Ὀπού φθείρομεν τόν ἔσω ἄνθρωπον, μέ τές ἐπιθυμίες τῆς ἀπάτης; Δέν εἶναι ἀπάτης ἐπιθυμίες αἱ ἀδικίες, ὁπού κάμνομεν, καί παρανομίες, ἡ ὐπερηφάνεια, ἡ κενοδοξία, οἱ ἀκαταστασίες;... Πότε  ἐλπίζεις νά βαλθῇς εἰς τήν στράταν τῆς δικαιοσύνης, ἄν δέν στραφῇς; Κάμε τούτην τήν χάριν τῆς Ὀρθοδοξίας ὁπού ἔμαθες, ὀπού ἑορτάζεις. Στολίσου πράξες ἀγαθές, κάμε τήν ἀρετήν βάσιν τῆς θεωρίας. Ἀνάβηθι εἰς τήν ἐπίγνωσιν τοῦ Θεοῦ, κατάβηθι εἰς τό βάθος τῆς ταπεινώσεως τοῦ Χριστοῦ μέχρι θανάτου. Τοῦτο σοῦ θέλει γίνει, ὡσάν ποτε τοῦ Ἰακώβ, κλῖμαξ οὐράνιος». Καί σέ ἄλλη ὁμιλία του μᾶς προτρέπει: «Ἄς στρέψωμεν εἰς μετάνοιαν δι’  ἐξομολογήσεως. Ἄς καθαρίσωμεν τούς ρύπους ἀπό τές ψυχές μας, διά νά γνωρίσῃ τό πρωτότυπον καί ἀρχέτυπόν μας καί νά μᾶς προσκαλέσῃ ὡς γνησίας εἰκόνας Του, εἰς τήν αἰώνιόν Του Βασιλείαν» (Μ.Πηγᾶ, Χρυσοπηγή, σελ.368 καί 381).

Καί ὁ ἀείμνηστος Ἠλίας Μηνιάτης, παρατηρῶντας τήν ἀχρείωσι τῆς εἰκόνος τοῦ Θεοῦ στόν σύγχρονον κόσμον, μέ τήν ἀπομάκρυνσιν ἀπό τόν Θεόν, λέγει: «Ὁ πόνος τῆς καρδίας μου δέν ἀφήνει νά ὁμιλήσῃ περισσότερον ἡ γλώσσα μου·  σιωπῶ καί τελειώνω μέ τοῦτο μόνον·  Χριστιανέ, καθώς ἡ πίστις σου εἶναι ἀληθινή καί ἁγία, ἄν δέν εἶναι καί ἡ ζωή σου καλή καί ἁγία, μήν ἐλπίζῃς νά σωθῇς. Πρέπει νά ζῇς καθώς πιστεύεις, καί τότε εὐχαρίστει τόν Θεόν διά τρία πράγματα· πρῶτον, πώς εἶσαι χριστιανός καί ὄχι ἄπιστος· δεύτερον, πώς εἶσαι χριστιανός Ὀρθόδοξος καί ὄχι αἱρετικός·  καί τρίτον, πώς εἶσαι χριστιανός ὀρθόδοξος τόσον κατά τήν πίστιν, ὅσον καί τήν ζωήν, καί ὄχι κατά τήν πίστιν μόνον. Τότε, ἔλπιζε νά σωθῇς, νά ἀπολαύσῃς τήν Βασιλείαν τῶν οὐρανῶν» (Διδαχαί καί λόγοι, ἔκδοσις «Φῶς», Ἁθήνα 1960, σελ. 55).

Ὁ Ἰησοῦς Χριστός, τέλειος Θεός, ἔγινε καί τέλειος ἅνθρωπος, γιά νά ἀναμορφώσῃ καί λυτρώσῃ τό ἀνθρώπινον Γένος. Κατά τόν ἱερόν Δαμασκηνόν ὁ Χριστός ἦλθεν «ἵνα τήν ἑαυτοῦ ἀναπλάσῃ εἰκόνα, φθαρεῖσαν τοῖς πάθεσιν». Κάθε Χριστιανός ὀφείλει νά συνειδητοποιήσῃ ὅτι δέν νοεῖται Ὀρθοδοξία χωρίς Ὀρθοπραξια. Ὀφείλει νά διατηρῇ ἀμόλευτη τήν ψυχή του, ἄχραντη τήν Εἰκόνα τοῦ Θεοῦ μέσα του.

  

«Τήν ἄχραντον  Εἰκόνα Σου προσκυνοῦμεν Ἀγαθέ, αἰτούμενοι συγχώρησιν τῶν πταισμάτων ἡμῶν, Χριστέ ὁ Θεός·  βουλήσει γάρ ηὐδόκησας σαρκί  ἀνελθεῖν ἐν τῷ Σταυρῷ, ἵνα ῥύσῃ οὕς  ἔπλασας ἐκ τῆς δουλείας τοῦ ἐχθροῦ·  ὅθεν εὐχαρίστως βοῶμεν σοι· Χαρᾶς ἐπλήρωσας τά πάντα, ὁ Σωτήρ ἡμῶν, παραγενόμενος εἰς τό σῶσαι τόν κόσμον».