ΠΡΟΤΥΠΑ ΑΓΙΟΤΗΤΟΣ

Οἱ τρισμέγιστοι φωστῆρες

τῆς τρισηλίου Θεότητος.

   Τό μῆνα Ἰανουάριο ἑορτάζει ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία τή μνήμη τῶν Ἁγίων μεγάλων Ἱεραρχῶν καί Οἰκουμενικῶν Διδασκάλων

χωριστά:

Βασιλείου τοῦ Μεγάλου (1η Ἰανουαρίου), 

Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου (25η Ἰανουαρίου)

καί τήν ἀνακομιδή τοῦ λειψάνου τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου (27η Ἰανουαρίου).

Ὥρισε ὅμως ἡ Ἐκκλησία μας καί κοινήν ἑορτήν

τῶν τριῶν Ἱεραρχῶν, τήν 30ην Ἰανουαρίου.

   Ἡ αἰτία τῆς, πρό  τοῦ ἔτους 1100 μ.Χ. ἐπί Βασιλείας Ἀλεξίου τοῦ Κομνηνοῦ, καθιερώσεως τῆς κοινῆς Ἑορτῆς ὑπῆρξε ἡ τότε  ἀμφισβήτησις καί  φιλονικία μεταξύ τῶν λογίων καί ἐναρέτων ἀνδρῶν, ἐκ τῶν ὁποίων ἄλλοι προτιμοῦσαν τόν Μ.

Βασίλειον καί ἐκήρυττον ὅτι ὑπερέχει τῶν ἄλλων, ἄλλοι τόν Γρηγόριον καί ἄλλοι τόν Χρυσόστομον καί ἐμάχοντο μεταξύ τους.

Γιά νά γνωρίζονται μεταξύ τους, νά διακρίνωνται χρησιμοποιοῦσαν τά ὀνόματα τῶν Ἁγίων καί οἱ μέν ἐλέγοντο Βασιλεῖται, οἱ δέ Γρηγορεῖται, οἱ δέ Ἰωαννῖται. Αὐτή ἡ φιλονικία  διήρεσε τήν Ἐκκλησία καί δυσηρέστησε πρῶτα ἀπό ὅλους τούς τρεῖς μεγίστους φωστῆρας τῆς τρισηλίου Θεότητος, οἱ ὁποῖοι εἶχαν ἀφιερώσει τή ζωή τους στό Χριστό καί ἔδωσαν μάχες ὑπέρ τῆς ἀληθείας καί ὑπέρ τῆς ἑνότητος τῆς Ἐκκλησίας πρός ἐκπλήρωσιν τοῦ πόθου τοῦ Κυρίου «ἵνα οἱ πάντες ἕν ὦσιν», γιά νά εἶναι ἑνωμένοι οἱ πάντες  μέ τόν Χριστόν καί μεταξύ τους εἰς ἕν, ὅπως ἑνωμένοι εἰς ἕν εἶναι ἡ Ἁγία Τριάς καί ὅπως ἑνωμένοι μεταξύ τους ἦσαν οἱ τρεῖς Ἱεράρχες.

   Σκοπός τῆς καθιερώσεως τῆς κοινῆς Ἑορτῆς

ἦταν νά παύσῃ ἡ ἀμφισβήτησις καί ἡ φιλονικία μεταξύ τῶν Χριστιανῶν καί νά βασιλεύσῃ  ἡ ἐν Χριστῷ  ὁμόνοια, «ἵνα  ὦσιν πάντες οἱ πιστοί  κατηρτισμένοι  ἐν τῷ αὐτῷ νοΐ  καί τῇ αὐτῇ γνώμῃ» (Α΄Κορινθ. α΄ 10).

   Οἱ τρισμέγιστοι φωστῆρες τῆς τρισηλίου Θεότητος, Βασίλειος ὁ Μέγας, «ὁ ἔνθεος νοῦς», Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, «ἡ θεία φωνή», καί ὁ Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, «ὁ παγκόσμιος λαμπτήρ», ὑπῆρξαν οἱ ἐξοχώτερες μορφές τῆς Χριστιανοσύνης, κορυφαῖοι Πατέρες καί Διδάσκαλοι τῆς Οἰκουμένης, μαρτυρικοί Ὁμολογηταί τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως. Ἀνεδείχθησαν πατέρες θεοφόροι, πρόμαχοι τοῦ θείου  λόγου, ἀστείρευτοι Ποταμοί τοῦ Πνεύματος, ἱεροί μῦστες καί θεραπευτές τῆς ἀληθοῦς ἐπιστήμης. Ψυχές καθαρές, οἱ Ἅγιοι, ἐφλέγοντο ἀπό τόν πόθο τῆς ἑνώσεώς τους μέ τόν Θεόν, διέπρεψαν στίς ἀρετές, ἀνέβησαν σέ ὕψος θείας ἀναβάσεως καί κατώρθωσαν, μέ τήν «κατ' ἐπίγνωσιν» πίστιν τους καί τήν τελείαν ἀγάπη τους στόν Χριστό, νά κατοπτεύσουν τά ἀπόρρητα καί θεῖα μυστήρια τοῦ Θεοῦ, νά τά διακηρύξουν σέ ὅλον τόν κόσμον καί νά γίνουν οἱ σοφώτεροι κήρυκες τῆς εὐσεβείας.

    Ἔταξαν ὡς σκοπόν τῆς ζωῆς τους νά ὑπηρετήσουν σωστά τήν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ, σάν λειτουργοί τοῦ Ὑψίστου. Ἀφιέρωσαν  ὅλη τή ζωή τους  στόν Χριστό, τήν Ἐκκλησία καί τήν ἐπιστήμη. Προκειμένου νά θέσουν τόν ἑαυτό τους στήν ὑπηρεσία τοῦ Εὐαγγελίου, ἐπεδίωξαν καί  πέτυχαν νά γίνουν κάτοχοι ὅλων τῶν γενικῶν γνώσεων τῆς ἐποχῆς τους, κυρίως δέ τῆς Ἑλληνικῆς σοφίας, γιά νά μποροῦν καλλίτερα νά κηρύττουν στόν κόσμο τίς μεγάλες, τίς αἰώνιες καί ἀκατάλυτες Θρησκευτικές καί ἠθικές Ἀρχές τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. 

    Ὁ Γρηγόριος ὁ Ναζιανζηνός, γιά τόν ἐπιστήθιο φίλο του, τόν Μέγαν Βασίλειον λέγει ὅτι Οὗτος

«πᾶσι νόμος ἦν ἀρετῆς» καί συγχρόνως ὅτι τοῦ Βασιλείου «βίος ἦν ὁ λόγος». «Μείζω μέν τῆς ἡλικίας τήν παίδευσιν, μείζω δέ τῆς παιδεύσεως τήν τοῦ ἤθους πῆξιν ἐπιδεικνύμενος· ῥήτωρ ἐν ῥήτορσι, καί πρό τῶν σοφιστικῶν θρόνων· φιλόσοφος ἐν φιλοσόφοις, καί πρό τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ δογμάτων· τό μέγιστον, ἱερεύς ἐν χριστιανοῖς, καί πρό τῆς ἱερωσύνης· τοσοῦτον ἦν αὐτῷ τό παρά πάντων συγκεχωρημένον ἐν ἅπασιν». «Τοῦ δέ κάλλος μέν, ἡ ἀρετή· μέγεθος δέ, ἡ Θεολογία· δρόμος δέ, τό ἀεικίνητον, καί μέχρι Θεοῦ φέρον ταῖς ἀναβάσεσι· δύναμις δέ, ἡ τοῦ λόγου σπορά καί διάδοσις» (Migne P.G. 36, 496, 493, κλπ.).
   Ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, «τό γρήγορον ὅμμα τῆς χάριτος», τό πάνσοφον  στόμα τοῦ Πνεύματος», «ὁ λαμπρός φωστήρ τῆς Οἰκουμένης», ὑπῆρξε «τό πανθαύμαστον κάλλος τῆς Ὀρθοδοξίας», ὅπως ψάλλει ὁ ἱερός
ὑμνῳδός.

Ἐθεωρεῖτο ἀπό τό
Μέγα Βασίλειο ὡς πλέον ἄξιος  καί κατάλληλος νά ὑπηρετήσῃ τό ἱερόν
Θυσιαστήριον. 
«Οὐδείς οὖν ἐδόκει Βασιλείῳ χρησιμότερος τοῦ Γρηγορίου, καί ἰσχυρότερος ἐπισκοπῆς καινουργηθείσης ἀντιλαβέσθαι» (Γρηγ. Πρεσβυτέρου, Βίος Γρηγορίου Ναζιανζηνοῦ).
  Ὁ Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἀνεδείχθη ἐπίσης «οὐράνιος νοῦς, τῆς Ἐκκλησίας τό στήριγμα,

χελιδών ἡ εὔλαλος καί πολύφωνος, τῶν ἀρετῶν
τό θησαύρισμα, ἐπίγειος Ἄγγελος καί οὐράνιος ἄνθρωπος τῶν πιστῶν ὑπογραμμός». Οἱ δέ λόγοι του εἶναι στ' ἀλήθεια «κανών τῶν ὀρθῶν δογμάτων, πυξίς δέ καί νόμος τοῦ ἐν Χριστῷ ἁγνοῦ βίου».
    Τά τρία αὐτά μυρίπνοα ἄνθη τοῦ παραδείσου, τά πάγχρυσα αὐτά στόματα τοῦ Λόγου, εἶναι πρότυπα ἁγιότητος. Εἶναι ὑποδείγματα ἄριστα Ὀρθοδόξου Πίστεως, θυσιαστικῆς Ἀγάπης καί γενικῶς πάσης χριστιανικῆς Ἀρετῆς, ὄχι μόνον γιά κάθε λειτουργό τοῦ Ὑψίστου, ἀλλά καί γιά κάθε πιστό.
    Οἱ λόγοι τους συνιστῶνται «ὡς ἀριστουργήματα ἐκκλησιαστικῆς ρητορικῆς καί εὐγλωττίας καί ὡς ἄριστα πρότυπα εἰς τούς ἐκκλησιαστικούς ρήτορας». Εἶναι πραγματικοί θησαυροί για κάθε πιστό.
      Ὅλη τους ἡ ζωή ὑπῆρξε ὑποδειγματική, ζωή ἁγία, ζωή δράσεως ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως. «Ἐμάχοντο ὑπέρ τῆς ἀληθείας ἄχρι θανάτου», καί δέν ἔκλιναν τό γόνυ τους μπροστά σέ κανέναν, παρά μονάχα μπροστά στό Χριστό. Δέν ἔκαναν συμβιβασμούς μέ τόν κόσμο καί δέν πρόδωσαν ποτέ τίς Ἀρχές τοῦ Εὐαγγελίου. Δέν φοβήθηκαν μή χάσουν τή θέσι τους καί ὅσες φορές βρέθηκαν ἀντιμέτωποι μέ τό θάνατο, διεκήρυξαν μέ στεντορία φωνή τήν πίστι τους καί τήν ἀφοσίωσί τους στό Χριστό καί στίς αἰώνιες ἀλήθειες τοῦ Εὐαγγελίου Του.
Διεκήρυττον ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ἡ ζωή μας καί ἡ εἰρήνη μας, τό φῶς πού φωτίζει κάθε ἄνθρωπο, πού ἔρχεται στόν κόσμο. Ὅτι ὁ Χριστός καί μόνον Αὐτός εἶναι «ἡ Ὁδός καί ἡ Ἀλήθεια καί ἡ Ζωή». Ὅτι Αὐτός καί μόνον Αὐτός εἶναι ὁ Σωτῆρας καί Λυτρωτής τοῦ κόσμου. Διότι Αὐτός σταυρώθηκε γιά μᾶς.

     Ὁ καθένας ἀπό μᾶς ὀφείλει νά σταθῇ εὐλαβικά μπροστά στούς φωστῆρας τῆς τρισηλίου Θεότητος, τούς γνήσιους μιμητάς τοῦ Πάθους καί τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου. Καί εἶναι καιρός νά μελετήσουμε τή ζωή καί τά θεόπνευστα ἔργα καί τῶν τριῶν Ἁγίων καί ἐνσυνείδητα νά ἐλέγξουμε τόν ἑαυτόν μας. Εἶναι καιρός νά μιμηθοῦμε τή ζωή καί τά ἔργα τους.
      Εἶναι δέ ἐκτός πάσης ἀμφιβολίας ὅτι οἱ τρισμέγιστοι φωστῆρες, μέ τή Χάρι τοῦ Θεοῦ, ἔφθασαν στήν κορυφή τῆς χριστιανικῆς τελειώσεως. Οἱ τρεῖς Ἅγιοι μᾶς διδάσκουν «ἔργῳ καί λόγῳ» ὅτι πάντα τά γήϊνα, τά κοσμικά εἶναι πρόσκαιρα καί φθαρτά. Καί ὅπως λέγει ὁ Ἱερός Χρυσόστομος «Νύξ ἦν πάντα ἐκεῖνα καί ὄναρ, καί ἡμέρας γενομένης, ἠφανίσθη·  ἄνθη ἦν ἐαρινά, καί, παρελθόντος τοῦ ἔαρος, ἅπαντα κατεμαράνθη· σκιά ἦν, καί παρέδραμεν· καπνός ἦν, καί διελύθη· πομφόλυγες ἦσαν, καί διερράγησαν· ἀράχνη ἦν, καί διεσπάσθη»(Λόγος εἰς Εὐτρόπιον).
    Ὁ Μέγας Βασίλειος μᾶς προτρέπει νά ξεχωρίσουμε τά φθαρτά ἀπό τά ἄφθαρτα, νά καταβάλουμε κάθε προσπάθεια γιά τήν ἐπιμέλεια  καί τήν τελείωσι τῆς ψυχῆς: «Πρόσεχε σεαυτῷ, τοὐτέστι· πανταχόθεν σεαυτόν περισκόπει, ἀκοίμητον ἔχε πρός τήν σεαυτοῦ φυλακήν τό τῆς ψυχῆς ὅμμα· ἐν μέσῳ παγίδων διαβαίνεις, κεκρυμμένοι βρόχοι παρά τοῦ ἐχθροῦ πολλαχόθεν
καταπεπήγασι... Μή τῇ σαρκί πρόσεχε... ἀλλά πρόσεχε σεαυτῷ, τοὐτέστι τῇ ψυχῇ σου... Πρόσεχε οὖν σεαυτῷ· μήτε τοῖς θνητοῖς ὡς ἀϊδίοις ἐναπομείνῃς, μήτε τῶν ἀϊδίων ὡς παρερχομένων καταφρονήσῃς... Ὑπερόρα σαρκός, παρέρχεται γάρ· ἐπιμελοῦ ψυχῆς, πράγματος ἀθανάτου» (Μεγ. Βασιλείου, Ὁμιλία εἰς τό «Πρόσεχε σεαυτῷ», Migne, P.G. 31, 197c- 217b).
  Ἔτσι, χειραγωγούμενος ὑπό τῶν Ἁγίων αὐτῶν  Μεγάλων Πατέρων καί Οἰκουμενικῶν Διδασκάλων, ὁ πιστός θά εἰσέλθῃ εἰς τόν χῶρον τοῦ Πνεύματος καί θά ἀπολαμβάνῃ τήν Πατρική ἀγάπη καί ἀγαθότητα τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι ἄπειρη ἀγάπη.
    Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Ναζιανζηνός, ὁ θεολόγος, (λόγος 22,4) λέγει ὅτι ὁ Θεός μας, τόν ὁποῖον λατρεύουμε, εἶναι Ἀγάπη καί χαίρεται ἀκούων  τό ὄνομά Του αὐτό, περισσότερον ἀπό κάθε τί ἄλλο.
«Ἡμᾶς δέ εἴ τις ἐρωτήσειε, Τί τό τιμώμενον ὑμῖν καί προσκυνούμενον; πρόχειρον εἰπεῖν. Ἡ Ἀγάπη. Ὁ γάρ Θεός ἡμῶν ἀγάπη ἐστί. Ρῆσις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.Καί τοῦτο χαίρει μᾶλλον ἀκούων  ἤ τι  ἄλλο ὁ Θεός».