Γ
Ἡ ἔννοια τῆς καρδίας καί ἡ καθαρότης αὐτῆς
κατά τήν ἁγ. Γραφή καί τούς Πατέρας.
κατά τήν ἁγ. Γραφή καί τούς Πατέρας.
Ὁ Κύριος, στήν ἐπί τοῦ Ὄρους Ὁμιλία Του, ἐπειδή, ὡς Καρδιογνώστης, γνωρίζει «τό εὐόλισθον τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως», μέ τούς Μακαρισμούς, μᾶς δίδει ἕνα τέλειον διάγραμμα τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Καί πραγματικά οἱ Μακαρισμοί καθορίζουν τήν πνευματικήν ἐν Χριστῷ ζωήν τῶν πιστῶν. Διαγράφουν τήν πορεία τοῦ ἀνθρώπου πρός τόν Θεόν. Ἀποτελοῦν μιά Κλίμακα, πού τό ἕνα της ἄκρο στηρίζεται στή γῆ καί τό ἄλλο φθάνει στόν Οὐρανόν. Κάθε σκαλοπάτι τῆς Κλίμακος εἶναι καί μιά χριστιανική ἀρετή, εἶναι ὑπακοή στίς πανάγιες Ἐντολές Του. Καί ὅλες μαζί οἱ βαθμίδες τῆς Κλίμακος συνιστοῦν «τήν καθ' ὑπερβολήν ὁδόν», τήν ὁδόν τῆς τέλειας ἀγάπης πρός τόν Θεόν καί πρός τόν πλησίον διά τόν Θεόν. Ὁ Κύριος καλεῖ τούς πιστούς, καί κάθε ἄνθρωπον, νά ἀκολουθήσουμε τήν ὁδόν τῆς Ἀγάπης, γιά νά μείνουμε ἑνωμένοι μαζί Του καί νά διαφυλάξουμε τό θεϊκό χάρισμα, τήν καθαρότητα τῆς καρδίας.
Ὁ Κύριος τοποθέτησε στήν ἀρχή τῆς Κλίμακος, στό πρῶτο σκαλοπάτι, τή μακαριστή πτωχεία τοῦ πνεύματος, τήν Ταπείνωσι, τή βαθειά συναίσθησι τῆς οὐτιδανότητός μας μπροστά στό Θεό, ἀρετή, πού μᾶς ὑψώνει μέχρι τό θρόνο τοῦ Θεοῦ. Στή συνέχεια ὑπέδειξε τό μακαριστό πένθος, στό ὁποῖον ὁδηγεῖται ὁ εἰλικρινά μετανοιωμένος πιστός. Σέ ὑψηλότερη βαθμίδα τοποθέτησε τήν πραότητα, σάν συνέπεια τῶν δύο προηγουμένων ἀρετῶν. Τοποθετεῖ δέ, μέ πανσοφία ὁ Χριστός, τήν μίαν ἀρετήν μετά τήν ἄλλην, διότι ἡ μία γεννᾶ τήν ἄλλην. Ἡ πραότης π.χ. γεννᾶ στήν ψυχή μας τήν πεῖνα καί τή δίψα γιά τή δικαιοσύνη, πού ἀνεβάζει τόν πιστό στό ὕψος τῆς ἐλεημοσύνης, μέ τήν εὐρεία ἔννοια, πού ἔδωσε ὁ Χριστός μέ τή σταυρική Του Θυσία, στή βασίλισσα τῶν ἀρετῶν, τήν τέλεια Ἀγάπη, ἡ ὁποῖα καί μᾶς συγκρατεῖ στό ὕψος τῆς θεότητος.
Ψηλότερα καί ἀπό τήν ἐλεημοσύνη τοποθετεῖ ὁ Κύριος τήν καθαρότητα τῆς καρδίας. Κι' αὐτό, γιατί, ἐάν χάσῃ ὁ ἄνθρωπος τήν καθαρότητα τῆς καρδίας, δέν μπορεῖ νά τήν ἐπανακτήσῃ, ἄν, μέ σκληρό πνευματικό ἀγῶνα, δέν ἀποκτήσῃ τίς προηγούμενες μεγάλες ἀρετές.
Ἡ πορεία εἶναι καθωρισμένη: Μακαριστή πτωχεία τοῦ πνεύματος, μακαριστό πένθος (εἰλικρινής μετάνοια καί ἐξομολόγησις), πραότης, πεῖνα καί δίψα γιά τή δικαιοσύνη, ἐλεημοσύνη, καθαρότης τῆς καρδίας. Αὐτό σημαίνει μίμησι τῆς ζωῆς τοῦ Χριστοῦ, πορεία εἰς τό καθ' ὁμοίωσιν, θέωσις.
Στήν Ἁγία Γραφή ἡ λέξις «καρδία» δέν ἐξετάζεται ἀπό ἰατρική ἄποψι, ἀλλά ἔχει μεταφορική ἔννοια. Π.χ. «ἀγαπήσεις Κύριον τόν Θεόν σου ἐξ ὅλης τῆς καρδίας σου καί ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς σου...» (Μάρκ. ιβ΄ 30. Ματθ. κβ΄ 37), ἡ λέξις «καρδία» σημαίνει τό συναισθηματικό τῆς ψυχῆς (πρβλ. καί Δευτερ. 30,6), ἐνῷ στά χωρία: «Ἵνα τί ἐνθυμεῖσθε πονηρά ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν», «Καί διατί διαλογισμοί ἀναβαίνουσιν ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν» (Ματθ. θ΄ 4. Λουκ. κδ΄ 38), σημαίνει τή νόησι, τή σκέψι, τό διαλογισμό, τό συλλογισμό.
Ἄλλοτε πάλιν σημαίνει τήν ψυχή, τόν ὅλον ἐσωτερικόν ἄνθρωπο, ὅπως π.χ. στά χωρία Ματθ. στ΄ 21: «ὅπου γάρ ἐστιν ὁ θησαυρός ὑμῶν, ἐκεῖ ἔσται καί ἡ καρδία ὑμῶν», καί Μάρκ. ζ΄ 21: «Ἔσωθεν ἐκ τῆς καρδίας τῶν ἀνθρώπων οἱ διαλογισμοί οἱ κακοί ἐκπορεύονται».
Στό μακαρισμό· «Μακάριοι οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ», μέ τή λέξι «καρδία» ἐννοεῖ τόν ἔσω ἄνθρωπον, τήν ὅλη ψυχή, τό νοητικό, τό συναισθηματικό καί τό βουλητικό τῆς ψυχῆς.
Καθαρότητα καρδίας σημαίνει καθαρότητα τῆς ὅλης ψυχῆς. Καθαρότητα σέ κάθε ψυχική ἐνέργεια, καθαρότητα δηλαδή συνειδήσεως. Σημαίνει καθαρότητα στό νοῦ, στό συναίσθημα, στή θέλησι.
Καθαρός στήν καρδιά εἶναι ὁ πιστός, πού, μέ τή χάρι τοῦ Θεοῦ, κατορθώνει νά διαφυλάξῃ καθαρή τή διάνοιά του ἀπό κάθε πονηρή σκέψι, ἀπό κάθε ἐφάμαρτο διαλογισμό, ἀπό κάθε ἀκάθαρτη καί μιαρή ἐντύπωσι, ἀνάμνησι ἤ φαντασία καί γενικά ἀπό κάθε ἐμπαθῆ λογισμό.
Καθαρός στήν καρδιά εἶναι ὄχι μόνον ὅταν διαφυλάττῃ καθαρό τόν νοῦν, ἀλλά καί καθαρό τό συναισθηματικό τῆς ψυχῆς, ἀπό πονηρές καί ἀκάθαρτες ἐπιθυμίες, ἀπό μάταιους καί ἀνόσιους πόθους καί συγχρόνως ἔχει ἐλεύθερη θέλησι, ἕτοιμη νά πράττῃ τό πανάγιον θέλημα του Θεοῦ.
Καθαρός εἶναι ὁ ἁγνός, ὁ ἀμόλυντος, ὁ ἀναμάρτητος, ὁ ἅγιος. Καί αὐτός εἶναι μόνον ὁ Χριστός. Αὐτός μᾶς ἐκαθάρισε μέ τό αἷμα Του ἀπό τίς ἁμαρτίες μας. Καί ἔχουμε χρέος νά διαφυλάξουμε τό θεῖον δῶρον, καί ἐάν τό χάσουμε, μᾶς δίνει, ὁ Πανάγαθος, τή δυνατότητα νά τό ἐπανακτήσουμε.
Καθαρότητα εἶναι ἡ ἰδιότητα τοῦ καθαροῦ, ἐκείνου πού εἶναι χωρίς ρύπο, χωρίς κηλίδες.
Κάθαρσις εἶναι ἡ πρᾶξις τοῦ ἀνθρώπου μέ τήν ὁποία κάνει κάτι καθαρό ἤ τό ἀποτέλεσμα, πού ἔχει ὅταν καθαρίζει, ὅταν ἐξαγνίζει π.χ. τήν ψυχή ἀπό κάποια ἁμαρτία, ὅταν ἀποβάλει κάτι περιττό, κάτι ἐφάμαρτο ἀπό τήν ψυχή.
«Ἀμήν λέγω ὑμῖν, ἐάν μή στραφῆτε καί γένησθε ὡς τά παιδία, οὐ μή εἰσέλθητε εἰς τήν Βασιλείαν τῶν οὐρανῶν» ( Ματθ. ιη΄ 3).
Ὁ «καθαρός τῇ καρδίᾳ» εἶναι ἀθῶος ἀπό κάθε κακό, ὄχι μόνο μέ τά ἔργα, ἀλλά καί μέ τήν πρόθεσι. Ὁ ὀφθαλμός του εἶναι ἁπλούς (Ματθ. στ΄
22). Δέν ἐπιθυμεῖ νά προσβάλῃ ποτέ τόν Θεόν ἤ τόν πλησίον του, πού εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Ἔχει καθαρότητα διανοίας καί εἰλικρίνεια προθέσεων.
Ὁ Προφήτης Δαβίδ λέγει ὅτι «ἀθῶος χερσί καί καθαρός τῇ καρδίᾳ» εἶναι ἐκεῖνος, «ὅς οὐκ ἔλαβεν ἐπί ματαίῳ τήν ψυχήν αὐτοῦ καί οὐκ ὤμοσεν ἐπί δόλῳ τῷ πλησίον αὐτοῦ» (Ψαλμ. 23,4).
Καθαροί τῇ καρδίᾳ εἶναι ἐκεῖνοι, πού μέ τή χάρι τοῦ Θεοῦ καί μέ ἐπίπονη συνεχῆ πνευματική ἄσκησι κατορθώνουν νά διαφυλάττουν τήν καθαρότητά τους, ὥστε νά μήν τούς τύπτῃ ἡ συνείδησι γιά κανένα ἁμάρτημα. Ὁ Κύριος μακαρίζει τούς καθαρούς τῇ καρδίᾳ. Καί «Καθαρούς» ἐδῶ, λέγει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ἐννοεῖ «τούς καθολικήν ἀρετήν κεκτημένους καί μηδέν ἑαυτοῖς συνειδότας πονηρόν, ἤ τούς ἐν σωφροσύνῃ διάγοντας» (Ἑρμην. εἰς Ματθ. Ὁμιλ. ΙΕ΄ δ΄).
Οἱ πιστοί διαφυλάσσουν τό χάρισμα ἤ ἐάν τό χάσουν τό ἐπανακτοῦν καί ἀνέρχονται στό ὕψος αὐτό τῆς καθαρότητος, μέ ἐπίπονη καί ἀδιάκοπη πνευματική ἄσκησι, μέ συνεχῆ πνευματικόν ἀγῶνα. Διότι ἔχουμε νά παλαίψουμε μέ τρεῖς φοβερούς ἐχθρούς: Μέ τόν κακόν μας ἑαυτόν, πού εἶναι καί ὁ μεγαλύτερος ἐχθρός μας, ἀλλά καί μέ τό Διάβολο καί μέ τόν κόσμο, πού «ὅλος ἐν τῷ πονηρῷ κεῖται» (Α΄ Ἰωάν ε΄19). Ὀφείλω δέ νά σημειώσω ἐδῶ, ὅτι στόν ἀγῶνα μας χρειάζεται νῆψις καί ἐγρήγορσις, διότι ἀφ' ἑνός μέν «ὁ ἀντίδικος ἡμῶν διάβολος ὡς λέων ὠρυόμενος περιπατεῖ ζητῶν τίνα καταπίῃ» (Α΄Πέτρ.ε΄ 8) καί ἀφ' ἑτέρου «ὅτι οὐκ ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη πρός αἷμα καί σάρκα, ἀλλά πρός τάς ἀρχάς, πρός τάς ἐξουσίας, πρός τούς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου, πρός τά πνευματικά τῆς πονηρίας ἐν τοῖς ἐπουρανίοις» (Έφεσ. στ΄ 12). Ὀφείλουμε μέ ἐπίπονη προσπάθεια, μέ προσοχή καί προσευχή, νῆψι καί ἐγρήγορσι νά ξεριζώσουμε μέσα ἀπό τήν καρδιά μας κάθε πονηρή καί ἀκάθαρτη ἡδονή, κάθε ἐφάμαρτο πάθος, κάθε κακία. Πολλές φορές χάνουμε τήν καθαρότητα τῆς καρδίας, ἐμπεπηγμένοι εἰς ἰλύν βυθοῦ, λατρεύουμε τά εἴδωλα καί γίνεται ἡ ζωή μας κόλασις.
Ὁ ἅγιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος, ὁ μέγας βαθυψυχολόγος τῆς Ἐκκλησίας μας, μᾶς συμβουλεύει καί μᾶς λέγει πῶς μπορεῖ νά κατορθώσῃ ὁ ἄνθρωπος τήν πραγματική του τελείωσι. Καί τονίζει τήν ἀνάγκην νά εἰσέλθῃ ὁ ἄνθρωπος εἰς τά ἐσώτατα βάθη τῆς ψυχῆς του καί νά φονεύσῃ τόν Ὄφι, πού φωλιάζει μέσα του καί θανατώνει τήν ψυχή του: «Οὐ γάρ ἡ ἀποχή τῶν κακῶν αὔτη ἐστίν ἡ τελείωσις, ἀλλ' εἰ εἰσῆλθες εἰς τόν νοῦν τόν ἠφανισμένον καί ἀπέκτεινας τόν ὄφιν τόν κατώτερον τοῦ νοῦ καί βαθύτερον τῶν λογισμῶν, εἰς τά λεγόμενα ταμιεῖα καί ἀποθήκας τῆς ψυχῆς καί φωλεύοντα καί φονεύοντά σε (ἄβυσσος γάρ ἐστι ἡ καρδία)· εἰ τοίνυν ἐκεῖνον ἐφόνευσας, καί πᾶσαν τήν ἐν σοί ἀκαθαρσίαν ἐξέβαλες » ( Ὁμιλ.ΙΖ΄ ΒΕΠΕΣ 41,248, 7-12).
Ὁ Κύριος στρέφει τήν προσοχή μας εἰς τόν ἔσω ἄνθρωπον καί μᾶς προτρέπει εἰς ἐνσυνείδητον αὐτοέλεγχον, ὥστε νά καταλάβουμε καλά, ποῦ φωλιάζει τό Κακόν, πού μολύνει τήν καρδιά μας καί δηλητηριάζει τή ζωή μας. Λέγει ὅτι «τά ἐκπορευόμενα ἐκ τοῦ στόματος ἐκ τῆς καρδίας ἐξέρχεται, κἀκεῖνα κοινοῖ (κάνουν ἀκάθαρτον) τόν ἄνθρωπον» (Ματθ. ιε΄18). «Ἔσωθεν γάρ ἐκ τῆς καρδίας τῶν ἀνθρώπων οἱ διαλογισμοί οἱ κακοί ἐκπορεύονται, μοιχεῖαι, πορνεῖαι, φόνοι, κλοπαί, πλεονεξίαι, πονηρίαι, δόλος, ἀσέλγεια, ὀφθαλμός πονηρός, βλασφημία, ὑπερηφανία, ἀφροσύνη· πάντα ταῦτα τά πονηρά ἔσωθεν ἐκπορεύεται καί κοινοῖ τόν ἄνθρωπον» (Μάρκ. ζ΄ 21-23). Ἐάν δέν φονεύσουμε τόν Ὄφι καί ἄν κάνουμε τρόπο ζωῆς τή διαστροφή, βαίνουμε ὁλοταχῶς πρός τήν αὐτοκαταστροφή καί τήν ἔσχατη ἐξαθλίωσι.
Ἡ ἀκάθαρτη ψυχή , κάνει τή ζωή τἀνθρώπου καί γενικά τή ζωή τῆς ἀνθρωπότητος
Σόδομα καί Γόμορα.
Ἡ καθαρότητα τῆς καρδίας βοηθεῖ τόν ἄνθρωπον, ἄν θέλῃ καί μέ τή Χάρι τοῦ Θεοῦ νά μετουσιώσῃ αὐτήν ἐδῶ τήν κόλασι σέ Παράδεισο.
Γιά νά πετύχῃ ὅμως αὐτή τή μετουσίωσι εἶναι ἀνάγκη νά νεκρώσῃ τό φρόνημα τῆς σαρκός, πού εἶναι ἔχθρα εἰς Θεόν καί φέρει στήν ψυχή καί τή ζωή μας τό Θάνατο (Ρωμ. η΄ 6).
Ὁ Παῦλος συμβουλεύει τούς πιστούς καί λέγει: «Νεκρώσατε οὖν τά μέλη ὑμῶν τά ἐπί τῆς γῆς, πορνείαν, ἀκαθαρσίαν, ἐπιθυμία κακήν καί τήν πλεονεξίαν, ἥτις ἐστίν εἰδωλολατρία» (Κολοσ. γ΄ 5). Καί πάλιν λέγει: «Καθαρίσωμεν ἑαυτούς ἀπό παντός μολυσμοῦ σαρκός καί πνεύματος, ἐπιτελοῦντες ἁγιωσύνην ἐν φόβῳ Θεοῦ» (Β΄Κορινθ. ζ΄ 1). Δέν ἀρκεῖ, δηλαδή, ὁ πιστός νά καθαρίσῃ τήν καρδιά του ἀπό κάθε μολυσμό σαρκός καί πνεύματος, ἀλλά χρειάζεται νά παραμένῃ στερεωμένος στό ὕψος τῆς καθαρότητος καί νά ἐπιτελῇ ἁγιωσύνην ἐν φόβῳ Θεοῦ. Ὁ Ἰεζεκιήλ λέγει: «Ὁ φόβος τοῦ Κυρίου ἁγνός» ( Ἰεζεκ. 21, 9). Ὁ φόβος τοῦ Κυρίου, ὅπως λέγει ὁ Εὐσέβιος Καισαρείας, εἶναι ἁγνοποιός. «Καί σημεῖον τοῦ φοβεῖσθαι τόν Κύριον τοῦτ' ἄν γένοιτο, τό καθαρεύειν μέν πάσης ῥυπαρίας καί αἰσχρᾶς πράξεως, φυλάττειν δέ αὐτούς ἁγίους καί σώματι καί πνεύματι» (Ἑρμην. εἰς ψαλμ. λγ΄ ΒΕΠΕΣ 21, 138,5-7).
Ἡ πορεία εἶναι καθωρισμένη: Μακαριστή πτωχεία τοῦ πνεύματος, μακαριστό πένθος (εἰλικρινής μετάνοια καί ἐξομολόγησις), πραότης, πεῖνα καί δίψα γιά τή δικαιοσύνη, ἐλεημοσύνη, καθαρότης τῆς καρδίας. Αὐτό σημαίνει μίμησι τῆς ζωῆς τοῦ Χριστοῦ, πορεία εἰς τό καθ' ὁμοίωσιν, θέωσις.
Στήν Ἁγία Γραφή ἡ λέξις «καρδία» δέν ἐξετάζεται ἀπό ἰατρική ἄποψι, ἀλλά ἔχει μεταφορική ἔννοια. Π.χ. «ἀγαπήσεις Κύριον τόν Θεόν σου ἐξ ὅλης τῆς καρδίας σου καί ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς σου...» (Μάρκ. ιβ΄ 30. Ματθ. κβ΄ 37), ἡ λέξις «καρδία» σημαίνει τό συναισθηματικό τῆς ψυχῆς (πρβλ. καί Δευτερ. 30,6), ἐνῷ στά χωρία: «Ἵνα τί ἐνθυμεῖσθε πονηρά ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν», «Καί διατί διαλογισμοί ἀναβαίνουσιν ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν» (Ματθ. θ΄ 4. Λουκ. κδ΄ 38), σημαίνει τή νόησι, τή σκέψι, τό διαλογισμό, τό συλλογισμό.
Ἄλλοτε πάλιν σημαίνει τήν ψυχή, τόν ὅλον ἐσωτερικόν ἄνθρωπο, ὅπως π.χ. στά χωρία Ματθ. στ΄ 21: «ὅπου γάρ ἐστιν ὁ θησαυρός ὑμῶν, ἐκεῖ ἔσται καί ἡ καρδία ὑμῶν», καί Μάρκ. ζ΄ 21: «Ἔσωθεν ἐκ τῆς καρδίας τῶν ἀνθρώπων οἱ διαλογισμοί οἱ κακοί ἐκπορεύονται».
Στό μακαρισμό· «Μακάριοι οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ», μέ τή λέξι «καρδία» ἐννοεῖ τόν ἔσω ἄνθρωπον, τήν ὅλη ψυχή, τό νοητικό, τό συναισθηματικό καί τό βουλητικό τῆς ψυχῆς.
Καθαρότητα καρδίας σημαίνει καθαρότητα τῆς ὅλης ψυχῆς. Καθαρότητα σέ κάθε ψυχική ἐνέργεια, καθαρότητα δηλαδή συνειδήσεως. Σημαίνει καθαρότητα στό νοῦ, στό συναίσθημα, στή θέλησι.
Καθαρός στήν καρδιά εἶναι ὁ πιστός, πού, μέ τή χάρι τοῦ Θεοῦ, κατορθώνει νά διαφυλάξῃ καθαρή τή διάνοιά του ἀπό κάθε πονηρή σκέψι, ἀπό κάθε ἐφάμαρτο διαλογισμό, ἀπό κάθε ἀκάθαρτη καί μιαρή ἐντύπωσι, ἀνάμνησι ἤ φαντασία καί γενικά ἀπό κάθε ἐμπαθῆ λογισμό.
Καθαρός στήν καρδιά εἶναι ὄχι μόνον ὅταν διαφυλάττῃ καθαρό τόν νοῦν, ἀλλά καί καθαρό τό συναισθηματικό τῆς ψυχῆς, ἀπό πονηρές καί ἀκάθαρτες ἐπιθυμίες, ἀπό μάταιους καί ἀνόσιους πόθους καί συγχρόνως ἔχει ἐλεύθερη θέλησι, ἕτοιμη νά πράττῃ τό πανάγιον θέλημα του Θεοῦ.
Καθαρός εἶναι ὁ ἁγνός, ὁ ἀμόλυντος, ὁ ἀναμάρτητος, ὁ ἅγιος. Καί αὐτός εἶναι μόνον ὁ Χριστός. Αὐτός μᾶς ἐκαθάρισε μέ τό αἷμα Του ἀπό τίς ἁμαρτίες μας. Καί ἔχουμε χρέος νά διαφυλάξουμε τό θεῖον δῶρον, καί ἐάν τό χάσουμε, μᾶς δίνει, ὁ Πανάγαθος, τή δυνατότητα νά τό ἐπανακτήσουμε.
Καθαρότητα εἶναι ἡ ἰδιότητα τοῦ καθαροῦ, ἐκείνου πού εἶναι χωρίς ρύπο, χωρίς κηλίδες.
Κάθαρσις εἶναι ἡ πρᾶξις τοῦ ἀνθρώπου μέ τήν ὁποία κάνει κάτι καθαρό ἤ τό ἀποτέλεσμα, πού ἔχει ὅταν καθαρίζει, ὅταν ἐξαγνίζει π.χ. τήν ψυχή ἀπό κάποια ἁμαρτία, ὅταν ἀποβάλει κάτι περιττό, κάτι ἐφάμαρτο ἀπό τήν ψυχή.
«Ἀμήν λέγω ὑμῖν, ἐάν μή στραφῆτε καί γένησθε ὡς τά παιδία, οὐ μή εἰσέλθητε εἰς τήν Βασιλείαν τῶν οὐρανῶν» ( Ματθ. ιη΄ 3).
Ὁ «καθαρός τῇ καρδίᾳ» εἶναι ἀθῶος ἀπό κάθε κακό, ὄχι μόνο μέ τά ἔργα, ἀλλά καί μέ τήν πρόθεσι. Ὁ ὀφθαλμός του εἶναι ἁπλούς (Ματθ. στ΄
22). Δέν ἐπιθυμεῖ νά προσβάλῃ ποτέ τόν Θεόν ἤ τόν πλησίον του, πού εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Ἔχει καθαρότητα διανοίας καί εἰλικρίνεια προθέσεων.
Ὁ Προφήτης Δαβίδ λέγει ὅτι «ἀθῶος χερσί καί καθαρός τῇ καρδίᾳ» εἶναι ἐκεῖνος, «ὅς οὐκ ἔλαβεν ἐπί ματαίῳ τήν ψυχήν αὐτοῦ καί οὐκ ὤμοσεν ἐπί δόλῳ τῷ πλησίον αὐτοῦ» (Ψαλμ. 23,4).
Καθαροί τῇ καρδίᾳ εἶναι ἐκεῖνοι, πού μέ τή χάρι τοῦ Θεοῦ καί μέ ἐπίπονη συνεχῆ πνευματική ἄσκησι κατορθώνουν νά διαφυλάττουν τήν καθαρότητά τους, ὥστε νά μήν τούς τύπτῃ ἡ συνείδησι γιά κανένα ἁμάρτημα. Ὁ Κύριος μακαρίζει τούς καθαρούς τῇ καρδίᾳ. Καί «Καθαρούς» ἐδῶ, λέγει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ἐννοεῖ «τούς καθολικήν ἀρετήν κεκτημένους καί μηδέν ἑαυτοῖς συνειδότας πονηρόν, ἤ τούς ἐν σωφροσύνῃ διάγοντας» (Ἑρμην. εἰς Ματθ. Ὁμιλ. ΙΕ΄ δ΄).
Οἱ πιστοί διαφυλάσσουν τό χάρισμα ἤ ἐάν τό χάσουν τό ἐπανακτοῦν καί ἀνέρχονται στό ὕψος αὐτό τῆς καθαρότητος, μέ ἐπίπονη καί ἀδιάκοπη πνευματική ἄσκησι, μέ συνεχῆ πνευματικόν ἀγῶνα. Διότι ἔχουμε νά παλαίψουμε μέ τρεῖς φοβερούς ἐχθρούς: Μέ τόν κακόν μας ἑαυτόν, πού εἶναι καί ὁ μεγαλύτερος ἐχθρός μας, ἀλλά καί μέ τό Διάβολο καί μέ τόν κόσμο, πού «ὅλος ἐν τῷ πονηρῷ κεῖται» (Α΄ Ἰωάν ε΄19). Ὀφείλω δέ νά σημειώσω ἐδῶ, ὅτι στόν ἀγῶνα μας χρειάζεται νῆψις καί ἐγρήγορσις, διότι ἀφ' ἑνός μέν «ὁ ἀντίδικος ἡμῶν διάβολος ὡς λέων ὠρυόμενος περιπατεῖ ζητῶν τίνα καταπίῃ» (Α΄Πέτρ.ε΄ 8) καί ἀφ' ἑτέρου «ὅτι οὐκ ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη πρός αἷμα καί σάρκα, ἀλλά πρός τάς ἀρχάς, πρός τάς ἐξουσίας, πρός τούς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου, πρός τά πνευματικά τῆς πονηρίας ἐν τοῖς ἐπουρανίοις» (Έφεσ. στ΄ 12). Ὀφείλουμε μέ ἐπίπονη προσπάθεια, μέ προσοχή καί προσευχή, νῆψι καί ἐγρήγορσι νά ξεριζώσουμε μέσα ἀπό τήν καρδιά μας κάθε πονηρή καί ἀκάθαρτη ἡδονή, κάθε ἐφάμαρτο πάθος, κάθε κακία. Πολλές φορές χάνουμε τήν καθαρότητα τῆς καρδίας, ἐμπεπηγμένοι εἰς ἰλύν βυθοῦ, λατρεύουμε τά εἴδωλα καί γίνεται ἡ ζωή μας κόλασις.
Ὁ ἅγιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος, ὁ μέγας βαθυψυχολόγος τῆς Ἐκκλησίας μας, μᾶς συμβουλεύει καί μᾶς λέγει πῶς μπορεῖ νά κατορθώσῃ ὁ ἄνθρωπος τήν πραγματική του τελείωσι. Καί τονίζει τήν ἀνάγκην νά εἰσέλθῃ ὁ ἄνθρωπος εἰς τά ἐσώτατα βάθη τῆς ψυχῆς του καί νά φονεύσῃ τόν Ὄφι, πού φωλιάζει μέσα του καί θανατώνει τήν ψυχή του: «Οὐ γάρ ἡ ἀποχή τῶν κακῶν αὔτη ἐστίν ἡ τελείωσις, ἀλλ' εἰ εἰσῆλθες εἰς τόν νοῦν τόν ἠφανισμένον καί ἀπέκτεινας τόν ὄφιν τόν κατώτερον τοῦ νοῦ καί βαθύτερον τῶν λογισμῶν, εἰς τά λεγόμενα ταμιεῖα καί ἀποθήκας τῆς ψυχῆς καί φωλεύοντα καί φονεύοντά σε (ἄβυσσος γάρ ἐστι ἡ καρδία)· εἰ τοίνυν ἐκεῖνον ἐφόνευσας, καί πᾶσαν τήν ἐν σοί ἀκαθαρσίαν ἐξέβαλες » ( Ὁμιλ.ΙΖ΄ ΒΕΠΕΣ 41,248, 7-12).
Ὁ Κύριος στρέφει τήν προσοχή μας εἰς τόν ἔσω ἄνθρωπον καί μᾶς προτρέπει εἰς ἐνσυνείδητον αὐτοέλεγχον, ὥστε νά καταλάβουμε καλά, ποῦ φωλιάζει τό Κακόν, πού μολύνει τήν καρδιά μας καί δηλητηριάζει τή ζωή μας. Λέγει ὅτι «τά ἐκπορευόμενα ἐκ τοῦ στόματος ἐκ τῆς καρδίας ἐξέρχεται, κἀκεῖνα κοινοῖ (κάνουν ἀκάθαρτον) τόν ἄνθρωπον» (Ματθ. ιε΄18). «Ἔσωθεν γάρ ἐκ τῆς καρδίας τῶν ἀνθρώπων οἱ διαλογισμοί οἱ κακοί ἐκπορεύονται, μοιχεῖαι, πορνεῖαι, φόνοι, κλοπαί, πλεονεξίαι, πονηρίαι, δόλος, ἀσέλγεια, ὀφθαλμός πονηρός, βλασφημία, ὑπερηφανία, ἀφροσύνη· πάντα ταῦτα τά πονηρά ἔσωθεν ἐκπορεύεται καί κοινοῖ τόν ἄνθρωπον» (Μάρκ. ζ΄ 21-23). Ἐάν δέν φονεύσουμε τόν Ὄφι καί ἄν κάνουμε τρόπο ζωῆς τή διαστροφή, βαίνουμε ὁλοταχῶς πρός τήν αὐτοκαταστροφή καί τήν ἔσχατη ἐξαθλίωσι.
Ἡ ἀκάθαρτη ψυχή , κάνει τή ζωή τἀνθρώπου καί γενικά τή ζωή τῆς ἀνθρωπότητος
Σόδομα καί Γόμορα.
Ἡ καθαρότητα τῆς καρδίας βοηθεῖ τόν ἄνθρωπον, ἄν θέλῃ καί μέ τή Χάρι τοῦ Θεοῦ νά μετουσιώσῃ αὐτήν ἐδῶ τήν κόλασι σέ Παράδεισο.
Γιά νά πετύχῃ ὅμως αὐτή τή μετουσίωσι εἶναι ἀνάγκη νά νεκρώσῃ τό φρόνημα τῆς σαρκός, πού εἶναι ἔχθρα εἰς Θεόν καί φέρει στήν ψυχή καί τή ζωή μας τό Θάνατο (Ρωμ. η΄ 6).
Ὁ Παῦλος συμβουλεύει τούς πιστούς καί λέγει: «Νεκρώσατε οὖν τά μέλη ὑμῶν τά ἐπί τῆς γῆς, πορνείαν, ἀκαθαρσίαν, ἐπιθυμία κακήν καί τήν πλεονεξίαν, ἥτις ἐστίν εἰδωλολατρία» (Κολοσ. γ΄ 5). Καί πάλιν λέγει: «Καθαρίσωμεν ἑαυτούς ἀπό παντός μολυσμοῦ σαρκός καί πνεύματος, ἐπιτελοῦντες ἁγιωσύνην ἐν φόβῳ Θεοῦ» (Β΄Κορινθ. ζ΄ 1). Δέν ἀρκεῖ, δηλαδή, ὁ πιστός νά καθαρίσῃ τήν καρδιά του ἀπό κάθε μολυσμό σαρκός καί πνεύματος, ἀλλά χρειάζεται νά παραμένῃ στερεωμένος στό ὕψος τῆς καθαρότητος καί νά ἐπιτελῇ ἁγιωσύνην ἐν φόβῳ Θεοῦ. Ὁ Ἰεζεκιήλ λέγει: «Ὁ φόβος τοῦ Κυρίου ἁγνός» ( Ἰεζεκ. 21, 9). Ὁ φόβος τοῦ Κυρίου, ὅπως λέγει ὁ Εὐσέβιος Καισαρείας, εἶναι ἁγνοποιός. «Καί σημεῖον τοῦ φοβεῖσθαι τόν Κύριον τοῦτ' ἄν γένοιτο, τό καθαρεύειν μέν πάσης ῥυπαρίας καί αἰσχρᾶς πράξεως, φυλάττειν δέ αὐτούς ἁγίους καί σώματι καί πνεύματι» (Ἑρμην. εἰς ψαλμ. λγ΄ ΒΕΠΕΣ 21, 138,5-7).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου