ΠΕΡΙ ΕΛΕΗΜΟΣΥΝΗΣ ΙΖ.΄

«Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες, ὅτι αὐτοί

ἐλεηθήσονται» (Ματθ. ε΄ 7) 17ο

Ἡ ἀμοιβή τῆς ἐλεημοσύνης.

         

Οἱ ἐλεήμονες θά ἐλεηθοῦν. Ὁ πατήρ ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ

ἀποδώσει αὐτοῖς  ἐν  τῷ φανερῷ( Ματθ. ε΄ 7, στ΄ 4).

 

                  «Ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ

                    ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ» (Ματθ. στ΄4).

Ὁ Κύριος ὑπόσχεται ὅτι οἱ ἐλεήμονες θά ἐλεηθοῦν, θά ἀπολαύσουν τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Σύμφωνα μέ τόν  αἰώνιον νόμον τῆς ἀνταποδώσεως, ὁ Κύριος ἀνταποδίδει καί θά ἀνταποδώσῃ στόν καθένα ἀνάλογα μέ τά ἔργα του καί τήν προαίρεσιν τῆς καρδίας του.

Ὁ ἱερός Χρυσόστομος ἐρωτᾶ: «Τί οὖν αὐτοῖς τό ἔπαθλον; Ὅτι αὐτοί ἐλεηθήσονται. Καί δοκεῖ μέν ἀντίδοσις εἶναί τις ἴση· ἔστι δέ πολύ μείζων τοῦ κατορθώματος. Αὐτοί μέν γάρ ἐλεοῦσιν ὡς ἄνθρωποι, ἐλεοῦνται δέ παρά τοῦ τῶν ὅλων Θεοῦ. Οὐκ ἔστι δέ ἴσος  ἀνθρώπινος ἔλεος καί θεῖος, ἀλλ’ ὅσον πονηρίας καί ἀγαθότητος τό μέσον, τοσοῦτον οὗτος ἐκείνου διέστηκεν» (Ἑρμην. Εἰς Ματθ. Ὁμιλ. ΙΕ΄ Migne, P.G. 57,227). Τά δωρήματα εἰς τόν ἐλεήμονα εἶναι ὑλικά καί πνευματικά. Προσφορές ποικίλες καί ἄφθονες ἐδῶ στή γῆ, καί στόν οὐρανό ἄφθαρτες καί αἰώνιες, χαρίζονται ἀπό τόν Πανάγαθο καί Παντελεήμονα Θεόν, σέ κάθε ἄνθρωπο, πού ζῆ μέ ἐλεημοσύνες, μέ ἔμπρακτη, ἀνυπόκριτη, ἀνιδιοτελῆ, θυσιαστική ἀγάπη. Ἀψευδής εἶν’ ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ. Πραγματοποιεῖται στήν καθημερινή μας ζωή, αὐτό πού ἀναφέρεται στή  Γραφή, ὅτι, δηλαδή, ὁ ἄνθρωπος πού δίδει στούς πτωχούς, ὁ ἐλεήμων, δέν θά στερηθῇ ποτέ, ἐνῷ ἀντίθετα αὐτός πού ἀποστρέφει τά μάτια του ἀπό τόν πτωχό, γιά νά μή δώσῃ, αὐτός θά φθάσῃ σέ πολύ μεγάλη στέρησι: «Ὅς δίδωσι πτωχοῖς οὐκ ἐνδεηθήσεται, ὅς δέ ἀποστρέφει ὀφθαλμόν αὐτοῦ ἐν πολλῇ ἀπορίᾳ ἔσται» (Παροιμ. 28, 27).

Ἡ πεῖρα ἀπό τή ζωή τῶν πιστῶν, ἡ ἐμπειρία τῶν Ἁγίων, μᾶς βεβαιώνει ὅτι οἱ ἐλεήμονες ὄχι μόνον δέν στερήθηκαν τίποτε στή ζωή τους, ἀλλά ἀντίθετα δέχτηκαν τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ.

Στά Σάρεπτα τῆς Σιδωνίας, ἡ πτωχή χήρα, παρά τήν πεῖνα καί τή δυστυχία της, φιλοξένησε τόν Προφήτη Ἠλία, πρόσφερε, μέ τήν καρδιά της, στόν Προφήτη, τό λιγοστό ἀλεῦρι καί τό λιγοστό λάδι, πού τῆς εἶχε ἀπομείνει καί τό στέρησε ἀπό τό ἑτοιμοθάνατο παιδί της. Γιά τήν ἐλεημοσύνη της βραβεύτηκε ἀπό τό Θεό καί μέ θαῦμα τοῦ Προφήτου Ἠλιοῦ, τό λάδι καί τό ἀλεύρι δέν τέλειωσαν, μέχρι πού ἡ γῆ, ἀφοῦ ἔβρεξε, ἄρχισε νά ἀποδίδῃ καρπούς. Καί κάτι ἀκόμη. Στό σπίτι τῆς πτωχῆς, ἔγινε ἕνα μεγαλύτερο θαῦμα. Τό μονάκριβο παιδί της πέθανε ξαφνικά. Ὁ Προφήτης  βράβεὐσε τήν καλή της καρδιά. Τή λυπήθηκε καί, μέ προσευχή στό Θεό, ἀνέστησε τό νεκρό παιδί της (Γ΄ Βασιλ. κεφ. ΙΖ΄).

Στήν Ἰόππη ζοῦσε μια Μαθήτρια τοῦ Κυρίου, ὀνόματι Ταβιθᾶ, τῆς ὁποίας τό ὄνομα στήν ἑλληνική σημαίνει Δορκάς. «Αὕτη ἦν πλήρης ἀγαθῶν ἔργων καί ἐλεημοσυνῶν ὧν ἐποίει»

Ὅταν πέθανε οἱ Χριστιανοί παρεκάλεσαν τόν Πέτρο νά    ἔλθῃ κοντά τους. Μόλις ἦλθε, παρουσιάσθηκαν σ’ αὐτόν ὅλες οἱ χῆρες κλαίγοντας καί ἔδειχναν στόν Πέτρο τούς χιτῶνες καί τά πανωφόρια, ὅσα ἔφτιαχνε, ὅταν ἦταν μαζί τους στή ζωή ἡ Δορκάς. Τότε  προσευχήθηκε ὁ Ἅγιος καί ἀνέστησε ὁ Θεός τήν Ταβιθᾶ, χάρις στά καλά ἔργα καί τίς ἐλεημοσύνες, πού ἔκανε (Πραξ. θ΄ 36-42).

Στήν Καισάρεια ὑπῆρχε ἕνας ἑκατόνταρχος, ὀνόματι Κορνήλιος. Αὐτός ἦταν εὐσεβής  καί φοβούμενος τόν Θεόν οἰκογενειακῶς καί ἔκανε πολλές ἐλεημοσύνες στό λαό καί παρακαλοῦσε συνεχῶς τό Θεό νά τόν φωτίζῃ στό καλό. Αὐτός εἶδε ὅραμα στό ὁποῖο ἄγγελος Κυρίου τοῦ εἶπε: Κορνήλιε, οἱ προσευχές σου καί οἱ ἐλεημοσύνες σου ἀνέβησαν εἰς μνημόσυνον ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Χάρις στίς προσευχές καί τίς ἐλεημοσύνες του τιμήθηκε ἀπό τό Θεό, ἀξιώθηκε τοῦ θείου Βαπτίσματος καί δέχθηκε πλούσια τη Χάρι καί τήν Εὐλογία τοῦ Θεοῦ (Πράξ. ι΄ 1-43).

Ἡ Ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας διεφύλαξε ἀναρίθμητα παραδείγματα πιστῶν, πού ἔζησαν  τή ζωή τους μέ ἐλεημοσύνες, χωρίς νά περιμένουν ἀνταπόδωσι, καί εὐλογήθηκαν ἀπό τό Θεό καί ἐλεήθηκαν καί δέχθηκαν ἄφθονα ὑλικά καί πνευματικά ἀγαθά, κατά λόγον δικαιοσύνης, Chi Jodea derech tsadikim, ve derech ressaim tovet. «Ὅτι, δηλαδή, γινώσκει Κύριος ὁδόν δικαίων, καί ὁδός ἀσεβῶν ἀπολεῖται» (Ψαλμ. α΄ 6).

Αὐτή τή μεγάλη ἀλήθεια, διατυπώνει ὁ Ἑρμᾶς, λέγοντας γιά τούς ἐλεήμονες ὅτι «πάντοτε σπλάγχνον ἔχοντες ἐπί πάντα ἄνθρωπον, καί ἐκ τῶν κόπων αὐτῶν παντί ἀνθρώπῳ ἐχορηγησαν ἀνονειδίστως καί ἀδιστάκτως. Ὁ οὖν Κύριος ἰδών τήν ἁπλότητα αὐτῶν καί πᾶσαν νηπιότητα ἐπλήθυνεν αὐτούς ἐν τοῖς κόποις τῶν χειρῶν αὐτῶν καί ἐχαρίτωσεν αὐτούς ἐν πάσῃ πράξει αὐτῶν» (Ποιμήν. Παραβ. θ΄ XXIV, 2-3 ΒΕΠΕΣ 3,  36-40).

Τό πνεῦμα τό Ἅγιον, ὅπως ἔχουμε πῆ , λέγει  ὅτι «ὁ ἐλεῶν πτωχόν δανείζει Θεῷ, κατά τό δόμα αὐτοῦ ἀνταποδοθήσεται» (Παροιμ. ιθ΄17).  Ὁ Ἅγιος Πολύκαρπος, ἐπίσκοπος Σμύρνης, γνωρίζοντας καλά πόσο καί πῶς ὁ Πανάγαθος Θεός ἐλεεῖ τούς ἀνθρώπους, πού εἶναι ἀγαθοί καί μεταδοτικοί τοῦ ἀγαθοῦ, πού πραγματικά ἐλεήμονες, γράφει πρός τούς Φιλιππησίους (Χ,2) καί τούς λέγει: «Ὅταν δύνασθε νά εὐεργετῆτε, μή ἀδιαφορεῖτε. Διότι ἡ ἐλεημοσύνη ἐκ θανάτου ῥύεται καί οὐκ ἐᾷ εἰσελθεῖν εἰς τό σκότος (Τωβίτ δ΄10)» (ΒΕΠΕΣ 3,18,17-19). Ὁ πιστός ὀφείλει

ὡς Θεοῦ οἰκονόμος, νά μή λησμονῇ τούς πτωχούς. Ὁ Κύριος λέγει: «Ποιός ἄραγε εἶναι πιστός καί φρόνιμος, συνετός, οἰκονόμος, πού θά τόν ἐγκαταστήσῃ ὁ Κύριος Προϊστάμενον, στό ὑπηρετικό Του προσωπικό, γιά νά δίδῃ στήν κατάλληλη ὥρα τήν κανονική μερίδα τῆς τροφῆς; Ποιος εἶναι ὁ συνετός ὑπηρέτης, καί καλός διαχειριστής ἀνάμεσα στούς Μαθητές Του, πού θά διαχειρίζεται τά ἀγαθά τοῦ Θεοῦ καί θά ἐκτρέφῃ τά λογικά πρόβατα τοῦ Κυρίου, μέ σοφία καί σύνεσι; Μακάριος εἶναι ὁ δοῦλος ἐκεῖνος πού, ὅταν ἔλθῃ ὁ Κύριος θά τόν βρῇ μέ τέτοια σύνεσι καί ἀξιοπιστία καί τιμιότητα. Ἀλήθεια σᾶς λέγω, ὅτι θά τόν καταστήσῃ  ἐπιστάτη, θά τοῦ δώσῃ ἐξουσία νά διαχειρίζεται ὅλα τά ὑπάρχοντά του» (Λουκ. ιβ΄ 42-44).

«Μακάριοι (πανευτυχεῖς) οἱ ἐλεήμονες, ὅτι αὐτοί ἐλεηθήσονται».

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος συνιστᾶ τή γενναιοδωρία, τήν ἁπλοχεριά στά ἔργα τῆς ἀγάπης, καθορίζοντας δέ καί τήν ἀμοιβή τῆς ἐλεημοσύνης λέγει ὅτι «ὁ σπείρων φειδομένως φειδομένως καί θερίσει, καί ὀ σπείρων ἐπ’ εὐλογίαις ἐπ’ εὐλογίαις καί θερίσει. Ἕκαστος καθώς προαιρεῖται τῇ καρδίᾳ μή ἐκ λύπης ἤ ἐξ ἀνάγκης· ἱλαρόν γάρ δότην ἀγαπᾷ ὁ Θεός. Δυνατός δέ ὁ θεός πᾶσαν χάριν περισσεῦσαι εἰς ὑμᾶς, ἵνα ἐν παντί πάντοτε, πᾶσαν αὐτάρκειαν ἔχοντες, περισσεύητε εἰς πᾶν ἔργον ἀγαθόν, καθώς γέγραπται· ἐσκόρπισεν, ἔδωκε τοῖς πένησιν· ἡ δικαιοσύνη αὐτοῦ μένει εἰς τόν αἰῶνα» (Β΄Κορ. θ΄ 6-9).

Οἱ γνήσιοι Μαθητές τοῦ Χριστοῦ βιώνουν τέλεια ἀγάπη καί, τήν πιο λεπτή της ἔκφρασι, τήν ἐλεημοσύνη, μέ τή στενή καί τήν εὐρεία της ἔννοια. Κάνουν τήν ἐλεημοσύνη τους «ἐν τῷ κρυπτῷ». Ἀγαποῦν νά ἐλεοῦν ὅλην τήν ἡμέραν. Δέν ἀποβλέπουν σέ καμμία ἀπολύτως ἀνταπόδωσι. Κάμνουν ἐλεημοσύνην, γιά τήν ἴδια τήν ἐλεημοσύνην, γιά τή θεραπεία τῆς ἀνάγκης τῶν ἀδελφῶν καί γιά τή δόξα τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός ὅμως, πού βλέπει στά κρυφά καί ἔρευνᾷ τά ἐσώτατα βάθη τῆς ψυχῆς μας, ἀνταμείβει πλουσιοπάροχα κάθε ἀγαθοεργία καί κάθε ἀρετή στά φανερά.

Ἡ εὐλογία, πού δίδεται ἀπό τό Θεό στούς ἐλεήμονες, δέν μπορεῖ νά συγκριθῇ, οὔτε νά μετρηθῇ. Ὅ,τι ἔχουμε εἶναι τοῦ Θεοῦ. Μέ τήν ἐλεημοσύνη μας, δέν προσφέρουμε τίποτε δικό μας. Παίρνουμε τά ἀγαθά τοῦ Θεοῦ καί μέ αὐτά θεραπεύουμε τίς ἀνάγκες τῶν ἀδελφῶν. Καί αὐτή τήν πρᾶξι μας βραβεύει ὁ Θεός, τή δέχεται ὡς δάνειον καί γίνεται χρεώστης μας.

Δόξα τῇ μακροθυμίᾳ Σου, Κύριε, δόξα Σοι!

Βραβεύει ὁ Κύριος τήν καλή διαχείρησι. Ἀπερίγραπτες εἶναι οἱ ἐπαγγελίες τοῦ Θεοῦ στούς ἐλεήμονες. Εἷναι θεῖον Ἔλεος, Χάρις, δωρεά.

Οἱ ἐλεήμονες εἶναι πανευτυχεῖς διότι θά ἐλεηθοῦν. Θά ἀξιωθοῦν νά ἀκούσουν  κατά τή φοβερή Ἡμέρα τῆς Κρίσεως, τήν αἰτιολογημένη  Ἀπόφασι τοῦ Χριστοῦ, μέ τήν ὁποία θά γίνουν κληρονόμοι τῆς αἰωνίου Βασιλείας Αὐτοῦ: «Δεῦτε οἱ εὐλογημένοι τοῦ πατρός μου, κληρονομήσατε τήν ἡτοιμασμένην ὐμῖν βασιλείαν ἀπό καταβολῆς κόσμου. ἑπείνασα γάρ καί ἐδώκατέ μοι φαγεῖν, ἐδίψησα, καί ἐποτίσατέ μοι...» Κι’ αὐτό, γιατί θεραπεύσατε τίς ἀνάγκες τῶν πτωχῶν, τῶν ἐλαχίστων ἀδελφῶν μου. «Ἐφ’ ὅσον ἐποιήσατε ἑνί τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοί ἐποιήσατε» (Ματθ. κε΄34-40).

 Οἱ ἐλεήμονες θά κληρονομήσουν τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ καί θά ἀπολαμβάνουν αἰωνίως τά ἀγαθά «ἅ ὀφθαλμός οὐκ εἶδε καί οὖς οὐκ ἤκουσε καί ἐπί καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη, ἅ ἡτοίμασεν ὁ Θεός τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν» (Α΄ Κορινθ. β΄ 9).

Καί  ἀμοιβή αὐτή τῆς ἐλεημοσύνης ὀφείλεται κυρίως στό ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Ὁ Μέγας Βασίλειος λέγει: «Εἰ καθ’ ἑαυτήν ὑπῆρχεν ἡ τοῦ Θεοῦ Κρίσις, ἀποτόμως ἡμῖν κατά τήν ἀξίαν ἡμῶν ἀποδιδόντος πρός ἅ ἐποιήσαμεν, ποία ἦν ἡ ἐλπίς; Τίς ἄν ἐσώθη τῶν πάντων; Νῦν δέ ἀγαπᾷ ἐλεημοσύνην καί κρίσιν. Οἱονεί πάρεδρον ἑαυτῷ τήν ἐλεημοσύνην ποιησάμενος καί προβληθεῖσαν τῷ βασιλικῷ τῆς κρίσεως θρόνῳ, οὕτω παράγει εἰς κρίσιν ἕκαστον. Ἐάν ἀνομίας παρατηρήσῃς, Κύριε, Κύριε τίς ὑποστήσεται; (Ψαλμ. 129,3). Οὔτε ἡ ἐλεημοσύνη ἄκριτος, οὔτε ἡ κρίσις ἀνελεήμων. Πρό τῆς κρίσεως ἀγαπᾷ ἐλεημοσύνην καί μετά τήν ἐλεημοσύνην ἔρχεται ἐπί τήν κρίσιν. Ταῦτα δέ ἀλλήλοις συνέζευκται, ὁ ἔλεος μετά τῆς κρίσεως·  ἵνα μήτε ὁ ἔλεος μόνος χαυνότητα ἐμποιήσῃ, μήτε μόνη ἡ κρίσις ἀπόγνωσιν ἐνεργάσηται» (Μεγ. Βασιλ. εἰς ψαλμ. λβ΄ 3. ΒΕΠΕΣ 52, 65, 37 ἑξ.).

Δεδομένου ὅτι «πᾶσα ἡ δικαιοσύνη ἡμῶν», ὅλη μας ἡ ἀρετή, μπροστά στό Θεό λογαριάζεται σάν «ῥάκος ἀποκαθημένης», ἀναλογιζόμαστε, ποιά θά εἶναι ἡ θέσις μας μπροστά στό Θεό, ὅταν δέν τηροῦμε σωστά τίς πανάγιες Ἐντολές Του, ὅταν δέν τηροῦμε σωστά τή βασίλισσα τῶν ἀρετῶν, τήν ἐλεημοσύνην, ὅταν δηλαδή δέν ἔχουμε συνήγορο τήν ἐλεημοσύνην,  κατά τήν ἡμέραν τῆς Κρίσεως;

Μᾶς σώζει μόνον τό ἄπειρον Ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Ἡ ἀνθρώπινη δόσις ἀγάπης εἶναι μηδαμινή σέ σχέσι μέ τίς δωρεές τοῦ Θεοῦ, σέ σχέσι μέ τή θεία ἀνταπόδοσι.

Ὁ ἱερός Χρυσοστομος σχετικά λέγει: «Μείζονα λαμβάνεις, ἤ δίδως. Δίδως αἰσθητά, καί λαμβάνεις νοητά καί πνευματικά· δίδως ἀργύριον, καί λαμβάνεις ἁμαρτημάτων ἄφεσιν· λύεις σύ τῷ πένητι λιμόν, ἐκεῖνος δέ σοί λύει τοῦ Θεοῦ τήν ὀργήν. Ἀντίδοσίς τίς ἐστι καί πραγματεία πολύ τῆς δαπάνης μείζω καί χρησιμοτέραν τήν πρόσοδον ἔχουσα. Ἡ μέν γάρ δαπάνη ἐν χρήμασι γίνεται μόνον, ἀλλά καί ἐν ἁμαρτημάτων ἀφέσει, καί παρρησίᾳ τῇ πρός τόν Θεόν, καί βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν, καί τῇ τῶν ἀγαθῶν ἀπολαύσει, ἅ μήτε ὀφθαλμός εἶδε, μήτε οὖς ἤκουσε, μήτε ἐπί καρδίαν ἀνθρώπου ἀνέβη» (λογ. Εἰς τό ἐπίστευσα διό ἐλάλησα καί περί ἐλεημοσύνης,Migne P.G. 51, 279-280).

Πόσο ἀνόητοι καί ἀχρεῖοι εἴμαστε ὅταν δίνουμετήν καρδιά μας στά γήϊνα καί φθαρτά καί χάνουμε τά ἄφθαρτα καί αἰώνια.

Πόσο μωροί καί ἐλεεινοί, ἄθλιοι καί ἀξιολύπητοι εἴμαστε, ὅταν κυριευώμαστε ἀπό τήν κενοδοξία καί τή φιλαρέσκεια, ἀπό τήν πλεονεξία, τήν αὐταρέσκεια καί τήν ἀνθρωπαρέσκεια.

Πόσο ἀξιοκατάκριτοι εἴμαστε ὅταν κάνουμε ἐλεημοσύνη καί ἐπιδιώκουμε νά μᾶς δοῦν, νά μᾶς θαυμάσουν καί νά μᾶς ἐπαινέσουν οἱ ἄνθρωποι;

Τί λόγο θά δώσουμε στό Θεό, ὅταν ἀδικοῦμε κατάφορα ὁ ἕνας τόν ἄλλον, ὅταν μέ τά λόγια καί τά ἔργα μας ἀρνούμαστε τό Θεό, πού μᾶς χαρίζει ὅλα τά ἀγαθά Του, μέ τήν ἐντολήν νά τά διαχειριζώμαστε σωστά, κι’ ἐμεῖς τά κρατᾶμε ἐγωϊστικά γιά τόν ἑαυτόν μας, ὁδηγῶντας τούς ἄλλους σέ ἀπόγνωσι;

Πῶς θά σταθοῦμε μπροστά στόν Κριτή, ἐάν δέν μετανοήσουμε καί ἐάν δέ ἔχουμε συνήγορο τήν ἐλεημοσύνην;

 Πῶς θά σωθοῦμε, ἄν δέν μᾶς ἐλεήσῃ ὁ  Ἐλεήμων Κύριος;

Ὁ Μέγας Βασίλειος λέγει: «Βούλεταί σε ἐλεῆσαι καί τῶν ἑαυτοῦ οἰκτιρμῶν μεταδοῦναι ὁ Κριτής· Ἀλλ’ ἐάν εὕρῃ σε μετά  τήν ἁμαρτίαν ταπεινόν, συντετριμμένον, πολλά μετακλαύσαντα ἐπί τοῖς πονηροῖς ἔργοις, τά γενόμενα  κρυφῆ ἀνεπαισχύντως δημοσιεύσαντα, δεηθέντα ἀδελφῶν συγκαμεῖν σοι πρός τήν ἴασιν, ὅλως ἐλεεινόν σε γενόμενον ἐάν ἴδῃ,  ἄφθονόν σοι τήν ἑαυτοῦ ἐλεημοσύνην ἐπιχορηγεῖ· ἐάν δέ καρδίαν ἀμετανόητον, φρόνημα ὑπερήφανον, ἀπιστίαν τοῦ αἰῶνος τοῦ μέλλοντος, ἀφοβίαν τῆς κρίσεως,   τότε ἀγαπᾷ ἐπί σοί τήν κρίσιν. Ὡς γάρ ἰατρός  ἐμμελής καί φιλάνθρωπος καταντλήμασι πρότερον καί περί πλάσμασιν ἁπαλοῖς πειρᾶται καταστεῖλαι τό οἴδημα· ἐπάν δέ  ἴδῃ ἀνενδότως καί σκληρῶς ἀντιτυποῦντα τόν ὄγκον, ῥίψας τό ἔλαιον καί την μαλακήν ἀγωγήν, αἱρεῖται λοιπόν τήν τοῦ σιδήρου χρῆσιν. Ἀγαπᾷ οὖν ἐλεημοσύνην ἐπί τῶν μετανοούντων· ἀγαπᾷ δέ καί κρίσιν ἐπί τῶν ἀνενδότων» (Ὁμιλ. Εἰς Ψαλμ. λβ΄ 3, ΒΕΠΕΣ 52,66,10-22).

Δηλαδή: «Θέλει ὁ Κριτής νά σέ ἐλεήσῃ καί νά σοῦ μεταδώσῃ τούς οἰκτιρμούς Του· ἀλλά ἄν σέ βρῇ ταπεινόν μετά τήν ἁμαρτίαν καί συντετριμμένον, νά ἔχῃς κλαύσῃ πολύ γιά τά πονηρά σου ἔργα, πού ἔγιναν κρυφά καί τά ἐξομολογήθηκες χωρίς ντροπή, καί παρεκάλεσες τούς ἀδελφούς νά  σέ συμπονέσουν καί νά κοπιάσουν μαζί σου γιά νά θεραπευθῇς, ἄν σέ δῇ ὁ Κριτής ὅτι ἔγινες τελείως ἀξιολύπητος, θά   σοῦ χορηγήσῃ  ἄφθονη τήν εὐσπλαγχνίαν Του· ἄν ὅμως δῇ, μια καρδιά ἀμετανόητη, ἕνα φρόνημα ὑπερήφανο, ἀπιστία στήν ὕπαρξι μελλούσης ζωῆς, ἀφοβία γιά τήν κρίσιν, τότε γιά σένα προτιμᾷ τήν καταδίκην. Καί σάν ἕνας γιατρός ἐπιμελής, ἀρμονικός καί φιλάνθρωπος προσπαθεῖ προηγουμένως μέ πλύσεις καί καταπλάσματα μαλακά νά ἐλαττώσῃ τό πρήξιμο·  ἐάν ὅμως δῇ νά μήν ὑποχωρῇ καί τό ἐξόγκωμα νά ἀνθίσταται καί νά σκληραίνῃ, τότε ἀπορρίπτει τό λάδι καί τόν μαλακόν τρόπον θεραπείας καί προτιμᾷ στό ἑξῆς νά χρησιμοποιῇ τό μαχαίρι. Χρησιμοποιεῖ τήν ἐλεημοσύνην εἰς τούς μετανοοῦντας, καί τήν τιμωρίαν σ’ αὐτούς πού εἶναι ἀνένδοτοι, εἰς τούς ἀμετανοήτους».

Ἡ ἐλεημοσύνη τοῦ Θεοῦ μᾶς παρηγορεῖ καί μᾶς προσανατολίζει, Μᾶς ὑποδεικνύει τήν ὁδόν τῆς ζωῆς καί αὐτή εἶναι ἡ Βασίλισσα τῶν ἀρετῶν, ἡ ἐλεημοσύνη. Μᾶς προτρέπει εἰς μετάνοιαν καί πρίν νά εἶναι ἀργά, νά προσφέρουμε τήν ἀγάπη μας στούς ἐνδεεῖς συναθρώπους, μέ πράξεις καλοσύνης, μέ ἐλεημοσύνες. Νά παραμένουμε  ἐνένδοτοι στήν πλεονεξία, ἀλλά νά προσφέρουμε ἁπλόχερα τά ἀγαθά σ’ αὐτούς πού τά ἔχουν ἀνάγκη. Καί νά μή λησμονοῦμε ὅτι μακάριοι, πανευτυχεῖς θά εἶναι οἱ ἐλεήμονες, διότι αὐτοί θά ἐλεηθοῦν ἀπό τό Θεό.

Ὁ Χρυσόστομος τονίζει ὅτι εἶναι «Μέγα πρᾶγμα ἡ

ἐλεημοσύνη, ἀδελφοί·  ταύτην ἀσπασώμεθα, ἧς οὐδέν ἴσον· ἱκανή ἐστι καί ἄλλας ἁμαρτίας  ἐξαλεῖψαι, καί τήν κρίσιν ἀπελάσαι·  σοῦ σιωπῶντος ἕστηκε καί συνηγορεῖ· μᾶλλον δέ σοῦ σιωπῶντος μυρία στόματα εὐχαριστεῖ ὑπέρ σοῦ. Τοσαῦτα ἀγαθά ἐκ τῆς ἐλεημοσύνης, καί ἡμεῖς ἀμελοῦμεν καί ἀναπεπτώκαμεν. Δός κατά δύναμιν ἄρτον· οὐκ ἔχεις ἄρτον; Δός ὀβολόν· οὐκ ἔχεις ὀβολόν; Δός ποτήριον ψυχροῦ ὕδατος· οὐκ ἔχεις τοῦτο, συμπένθησον τῷ θλιβομένῳ, καί ἔχεις μισθόν. Οὐ γάρ τῆς ἀνάγκης ὁ μισθός, ἀλλά τῆς προαιρέσεως» (Migne P.G. 49,295)

Ὁ Ἀπόστολος Πέτρος μᾶς προτρέπει νά ἔχουμε στή ζωή μας πάνω ἀπό ὅλα τή σωστή, τήν ἐν τῷ κρυπτῷ ἐλεημοσύνην, τήν γνήσια ἀγάπη στήν καθημερινή πρᾶξι καί μᾶς διαβεβαιώνει ὅτι θά σκεπάσῃ, κατά ἕνα τρόπο θά σβύσῃ τό πλῆθος τῶν ἁμαρτιῶν μας: «Πρό πάντων δέ τήν εἰς ἑαυτούς ἀγάπην ἐκτενῆ ἔχοντες, ὅτι ἡ ἀγάπη καλύψει πλῆθος ἁμαρτιῶν» (Α΄ Πέτρ. δ΄ 8).

Ὁ Πανάγαθος Θεός εἶναι Οἰκτίρμων, Ἐλεήμων, Μακρόθυμος καί Πολυέλεος καί συγχωρεῖ τίς ἀνθρώπινες κακίες τῶν μετανούντων. Ἐπαινεῖ καί βραβεύει τήν ἀρετή τῆς «ἐν τῷ κρυπτῷ» ἐλεημοσύνης. Δέχεται τήν μετάνοια τῶν ἀνθρώπων, ἀλλά ἀποστρέφεται τόν ἀμετανόητο, τόν πονηρό, τόν ἀνθρωπάρεσκο καί πλεονέκτη ἄνθρωπο. Ψέγει, κατηγορεῖ καί τιμωρεῖ αὐστηρά τόν σκληρόν καί ἀνελεήμονα ἄνθρωπο. Ὅσο πολύ ἀγαπᾷ καί εὐλογεῖ τόν ἐλεήμονα, ἄλλο τόσο «βδελύσσεται» καί ἀποστρέφεται τόν ἀνελεήμονα.

Τρανό παράδειγμα τιμωρίας τῆς σκληρότητος καί ἀνελεημοσύνης μᾶς δίδει ὁ Κύριος στήν παραβολή τῶν μυρίων ταλάντων (Ματθ. ιη΄ 23-35). Ἀφοῦ κάλεσε τόν πονηρό ὀφειλέτη τῶν μυρίων ταλάντων, τόν ἀνελεήμονα καί ἀγνώμονα δοῦλο, τοῦ εἶπε: «Δοῦλε πονηρέ, πᾶσαν τήν ὀφειλήν ἐκείνην ἀφῆκά σοι, ἐπεί παρεκάλεσάς με. Οὐκ ἔδει καί σέ ἐλεῆσαι τόν σύνδουλόν σου, ὡς καί ἐγώ σέ ἠλέησα;

Καί ὀργισθείς ὁ Κύριος αὐτοῦ  παρέδωκεν αὐτόν, (τόν ἀνελεήμονα δοῦλον),  τοῖς βασανισταῖς ἕως οὗ ἀποδῷ πᾶν τό ὀφειλόμενον αὐτῷ».

Ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος ὁ ἀδελφόθεος πολύ ξεκάθαρα λέγει ὅτι θά εἶναι καί εἶναι «ἡ κρίσις ἀνέλεος τῷ μή ποιήσαντι ἔλεος». Ἡ κρίσις θἆναι χωρίς ἔλεος, γιά κεῖνον, πού δέν ἔδειξε ἔλεος στούς ἀδελφούς. Τό ἔλεος καί ἡ εὐσπλαγχνία, πού θά δείξῃ στούς συνανθρώπους του ὁ κρινόμενος, θά κατανικήσῃ καί θά ἐξουδετερώσῃ τήν καταδίκη του (πρβλ. Ἰακ. β΄ «Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες,ὅτι αὐτοί ἐλεηθήσονται».

Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός στά ἱερά παράλληλα (Migne, P.G. 95,1470) παραθέτει μια πολύ ἀξιόλογη περικοπή ἀπό τόν ε΄ λόγο τῶν κατά Ἰουλιανοῦ τοῦ Ἁγ. Κυρίλλου, ὅπου φαίνεται πόσο πλούσια ἀνταμείβει ὁ Θεός τόν Ἐλεήμονα:

«Τό τῆς ἐλεημοσύνης χρῆμα διασμήχει ἁμαρτίας (τρίβει βίαια καί ἀφαιρεῖ, καθαρίζει, τίς ἁμαρτίες),

κατακαυχᾶται κρίσεως, ἡμεροῖ τήν τῆς κολάσεως φλόγα, δυσωπεῖ (ἱκετεύει) τόν δικάζοντα, μᾶλλον δέ συνάπτει Θεῷ, τοῖς τῶν ἁγίων χοροῖς ἐναρίθμιον ἀπεργάζεται (συγκαταριθμεῖ  τόν ἐλεήμονα εἰς τούς χορούς τῶν ἁγίων)· ἀποφέρει δέ καί εἰς τήν ἄνω πόλιν, βασιλείαν οὐρανῶν προξενεῖ, δόξαν ἀμάραντον, ἐλπίδα βεβαίαν ἐρηρειμένην· καί τί γάρ; Οὐχί τῶν τελειούντων εἰς ἀκλόνητον εὐθυμίαν; Ὁ τοῖς ἐν ἐνδείᾳ καί πτωχευομένοις τόν ἴδιον διανέμων πλοῦτον, οὐ πτωχεύει ποτέ. Ὁ γάρ ἐλεῶν πτωχόν Θεῷ δανείζει, φησίν. Ἀξιόχρεως ὁ δανειζόμενος, πιστός ὁ δεχόμενος. Οἶδεν ἐκτίσαι σύν τόκῳ τό δοθέν. Πλούσιος καί φιλότιμος, ὁ τήν τοῦ φιλοικτίρμονος παρακαταθήκην λαβών».

Ἕνας ἄλλος ἀρχαῖος καί ἅγιος Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας, μᾶς συμβουλεύει νά ἔχουμε ἀχώριστο σύντροφο στή ζωή μας τήν ἐλεημοσύνην, χωρίς νά περιμένουμε ἀνταπόδοσι, γιά τά καλά μας ἔργα ἀπό τούς ἀνθρώπους: «Μή παρά ἀνθρώποις ἐπιζητεῖν θέλετε καί θηρεύειν ἔπαινον ἤ δόξαν διά τά καλά ἐπιτηδεύματα, ἀλλά παρά τοῦ Θεοῦ, οὗ ἡ δόξα ἀληθής καί αἰώνιος καί οὗ ἡ ἀτιμία αἰώνιος» (Μακαρίου Αἰγυπτίου, Μεγ. Ἐπιστολή, ΒΕΠΕΣ 42, 148,17-18).

Ὁ Θεός χαρίζει τό ἔλεός Του στούς ἐλεήμονες, τούς δέχεται κοντά Του, τούς κρίνει μέ ἐπιείκεια, συγχωρεῖ

τίς ἁμαρτίες  τους, καί τούς καθιστᾶ κληρονόμους τῆς οὐρανίου Βασιλείας Του. Τό· «ἐλεηθήσονται» ὅμως σημαίνει καί κάτι ἀκόμη περισσότερο. Τό ἐπί πλέον εἶναι τό· «ἔσεσθε ὑμεῖς τέλειοι, ὥσπερ ὁ Πατήρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος  τέλειός ἐστιν» (Ματθ. ε΄ 48). Σ’ αὐτή δέ τή θεία τελειότητα θά φθάσῃ ὁ πιστός, μέ τή βασίλισσα τῶν ἀρετῶν, μέ τήν τέλεια καί θυσιαστική ἀγάπη, μέ τήν ἐλεημοσύνην.

Μόνοι μας δέν μποροῦμε. Μέ τή χάρι ὅμως καί τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ, θά μπορέσουμε νά κάνουμε πρᾶξι τήν ἀγάπη. Ὁ Χριστός ζητεῖ ἀπό μᾶς μόνον τήν καλή μας θέλησι: «Γίνεσθε οὖν οἰκτίρμονες, καθώς καί ὁ πατήρ ὑμῶν οἰκτίρμων ἐστί» (Λουκ. στ΄ 36). Καί ὑπόσχεται ὅτι θά μᾶς ἐλεήσῃ. Θεϊκή θά εἶναι ἡ ἀμοιβή: «Καί ἔσται ὁ μισθός ὑμῶν πολύς, καί ἐσεσθε υἱοί ὐψίστου» (Λουκ. στ΄35).

Ὁ ἐλεήμων, χάρις στό ἔλεος τοῦ Θεοῦ, γίνεται ὄχι μόνον κληρονόμος τῆς οὐρανίου Βασιλείας, ἀλλά καί «υἱός τοῦ Ὑψίστου».

Ὁ Σοφός Σειράχ τονίζει ὅτι μόνον μέ τήν ἐλεημοσύνη ἀξιώνεται ὁ ἄνθρωπος  νά γίνῃ «υἱός Ὑψίστου». Γι’ αὐτό καί συμβουλεύει κάθε πιστό καί λέγει: «Παιδί μου, μή στερήσῃς τόν πτωχό ἀπό ὅσα τοῦ χρειάζονται, γιά τή ζωή του καί μή ἀναβάλῃς τή βοήθειά σου, σέ μάτια πού σέ κοιτάζουν ἱκετευτικά. Ἄνθρωπο, πού πεινᾶ, μή τόν λυήσῃς. Μή ἐξοργίζῃς ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος βρίσκεται σέ ἀνάγκη. Μή ταράξῃς περισσότερο τήν καρδία, πού τήν ἔχει ἀναστατώσει ἡ ὀργή καί μή ἀναβάλῃς τή βοήθειά σου σέ ἄνθρωπο, πού ἔχει τήν ἀνάγκη σου. Μή ἀπωθῆς ἄνθρωπο, πού θλίβεται καί πού σέ παρακαλεῖ. Καί μή ἀποστρέψης τό πρόσωπόν σου ἀπό πτωχό ἄνθρωπο... Κάμε ἀγαπητό τόν ἑαυτόν σου στήν κοινωνία τῶν ἀνθρώπων... Σκῦψε καί ἄκουσε τόν πτωχό καί νά τοῦ ἀποκριθῆς μέ εἰρήνη καί πραότητα. Βγάλε τά χέρια ἐκείνου, πού ἀδικεῖ τόν ἀδικούμενο καί μή δειλιάσης, ὅταν εἶσαι δικαστής νά ἀποδώσῃς τό δίκαιον. Γίνε πατέρας στά ὀρφανά καί σά σύζυγος στή χήρα μητέρα τους. Καί ἔτσι θά γίνῃς καί θά εἶσαι Υἱός τοῦ Ὑψίστου, ὁ ὁποῖος θά σέ ἀγαπήσῃ περισσότερο ἀπό ὅσο σέ ἀγάπησε ἡ μητέρα σου» (Σ.Σειρ. δ΄ 1-10).

Οἱ ἐλεήμονες, οἱ ἄνθρωποι δηλαδή, πού ἔθεσαν ὅλο τό εἶναι τους στήν ὑπηρεσία τῆς σωστῆς ἐλεημοσύνης, εἶναι πανευτυχεῖς καί μακάριοι  διότι δέχονται τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ καί ἀξιώνονται καί νά εἶναι «υἱοί Ὑψίστου».

Ἡ πρόσκλησις τοῦ Χριστοῦ, κατά τήν Ἡμέρα τῆς Κρίσεως· « Δεῦτε οἱ εὐλογημένοι τοῦ πατρός μου κληρονομήσασθε τήν ἡτοιμασμένην ὑμῖν Βασιλείαν» καί ἡ Ἐπαγγελία Του ὅτι «ἔσται ὁ μισθός ὑμῶν πολύς, καί ἔσεσθε υἱοί Ὑψίστου», ἐξηγοῦν ἄριστα, κατά βάθος καί κατά πλάτος τό Μακαρισμό τοῦ Κυρίου· «Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες, ὅτι αὐτοί ἐλεηθήσονται» (Ματθ. ε΄ 7).