ΠΕΡΙ ΕΛΕΗΜΟΣΥΝΗΣ ΙΕ.΄

«Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες, ὅτι αὐτοί ἐλεηθήσονται» 15ο

«Δός καί τό πᾶν, τῷ τά πάντα χαρισαμένῳ»

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος λέγει ὅτι ὅλα ὅσα ἔχουμε εἶναι δῶρα τοῦ Θεοῦ σ’  ἐμᾶς καί δέν πρέπει νά καυχώμαστε, γιά τά ὑλικά ἤ τά πνευματικά ἀγαθά μας, σάν νά μήν τά ἔχουμε λάβει ἀπό Ἐκεῖνον: «Τί ἔχεις  ὅ οὐκ ἔλαβες; Εἰ δέ καί ἔλαβες, τί καυχᾶσαι ὡς μή λαβών;» (Α΄Κορινθ. δ΄7).

Ὁ ἴδιος Ἀπόστολος διακηρύττει τή μεγάλη ἀλήθεια ὅτι τίποτε δέν εἶναι δικό μας, καί τήν πνοήν καί τήν ζωήν καί τά πάντα, τά ὀφείλουμε στό Θεό. Αὐτός ὁ Φιλάνθρωπος εἶναι «ὁ διδούς πᾶσι ζωήν καί πνοήν καί τά πάντα» (Πράξ. ιζ΄ 25). « Ἐν αὐτῷ γάρ ζῶμεν καί κινούμεθα καί ἐσμέν» (Πράξ. ιζ΄ 28). Αὐτός δέ ὁ Πανάγαθος «Θεός πλούσιος ὤν ἐν ἐλέει, διά τήν πολλήν ἀγάπην αὐτοῦ ἥν ἠγάπησεν ἡμᾶς, καί  ὄντας ἡμᾶς νεκρούς τοῖς παραπτώμασι συνεζωοποίησε τῷ Χριστῷ. Ἕχουμε σωθῆ μέ τή Χάρι Του καί ὄχι μέ δικά μας κατορθώματα. Ὁ μόνος Ἐλεήμων καί Φιλάνθρωπος, ὄχι μόνον συνεζωοποίησε ἡμᾶς  μαζί μέ τόν Χριστόν, ἀλλά καί συνήγειρε καί συνεκάθισεν (ἡμᾶς) ἐν τοῖς ἐπουρανίοις ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ. Πραγματικά εἶναι ἄπειρη ἡ ἀγάπη Του καί ὑπερβολικός ὁ πλοῦτος τῆς Χάριτός Του, διότι ἔχουμε σωθῆ μέ τή Χάρι Του διά τῆς πίστεως. Καί τοῦτο οὐκ ἐξ ἡμῶν, Θεοῦ τό δῶρον, οὐκ ἐξ ἔργων, ἵνα μή τις καυχήσηται» (Ἐφεσ. β΄  4-9). Καί ἀναφερόμενος στόν ἑαυτό του καί στό ἔργο του ὁ Παῦλος λέγει: «Χάριτι Θεοῦ εἰμι ὅ εἰμι» (Α΄Κορινθ. ιε΄ 10). Καί ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος ὁ ἀδελφόθεος τονίζει ὅτι τά πάντα εἶναι χάρισμα τοῦ Θεοῦ σ’ ἐμᾶς, ὅτι «πᾶσα δόσις ἀγαθή καί πᾶν δώρημα τέλειον ἄνωθέν ἐστι καταβαῖνον ἀπό τοῦ πατρός τῶν φώτων» (Ἰακ. α΄ 17).

Χρέος, λοιπόν, καί χαρά τῶν πιστῶν εἶναι νά προσφέρουν ὅλα τά ἀγαθά σ’ Εκεῖνον, πού τούς χάρισε τά πάντα.

Εἶναι ἀναμφισβήτητη ἡ ἀλήθεια ὅτι ὁ Θεός δέν ἔχει ἀνάγκη ἀπό τίς δικές μας προσφορές. Ἕνας πατέρας τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ Πέτρος ὁ Σικελιώτης λέγει ὅτι «οὐ τῶν ἡμετέρων ἐν χρείᾳ Θεός, ἀλλ’ ἡμῶν ὡς ἀγαθότητος ὑπάρχων πηγή τήν σωτηρίαν ζητεῖ». Ζητεῖ τίς προσφορές μας ὅχι γιά τόν ἑαυτόν Του, ἀλλά γιά τούς πτωχούς, τούς ἀναγκεμένους, γιά τίς χῆρες καί τά ὀρφανά, γιά κάθε περιφρονημένο καί ἀδύνατο συνάνθρωπό μας.

Τήν ἐλεημοσύνη μας δέ σ’ ἐκείνους, πού ἔχουν ἀνάγκη, τή χρεώνεται ὁ Ἴδιος. Γι’ αὐτό καί τό Πνεῦμα τό Ἅγιον μᾶς διαβεβαιώνει καί λέγει ὅτι «ὁ ἐλεῶν πτωχόν δανείζει Θεῷ» (Παροιμ. ιθ΄ 17).

Ὁ Χριστός μάλιστα, ὅπως ἔχουμε πῆ, ταυτίζει τόν

Ἑαυτόν Του, μέ τόν κάθε πτωχό καί ἀδύναμο, μέ τόν κάθε ἀσθενῆ καί περιφρονημένο συνάνθρωπό μας. Τόν ἀποκαλεῖ ἐλάχιστο ἀδελφό Του καί μᾶς λέγει τά ἀθάνατα ἐκεῖνα λόγια: «Ἐφ’ ὅσον ἐποιήσατε ἑνί τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοί ἐποιήσατε» Καί « Ἐφ’ ὅσον οὐκ ἐποιήσατε ἑνί τούτων τῶν ἐλαχίστων, οὐδέ ἐμοί ἐποιήσατε» (Ματθ. κε΄ 40 καί 45).

«Οὖτοι οἱ ἄδικοι, οἱ ἀνελεήμονες ἀπελεύσονται εἰς κόλασιν αἰώνιον, οἱ δέ δίκαιοι, οἱ ἐλεήμονες εἰς ζωήν αἰώνιον» (Ματθ. κε΄ 46). Θά εἶναι ἀνελέητη ἡ κρίσις, χωρίς ἔλεος, σ’ αὐτούς πού δέν ἔδειξαν ἔλεος, πού δέν ὑπῆρξαν εὔσπλαγχνοι, ἐλεήμονες πρός τούς ἀδελφούς. «Ἡ γάρ κρίσις ἀνέλεος τῷ μή ποιήσαντι ἔλεος» (Ἰακ. β΄ 13).

Αὐτός πού προσφέρει κάποια ὑλική ἤ ἠθική βοήθεια στόν ἄλλον εἶναι εὐτυχής. Ὅταν μάλιστα δέν γίνεται γιά νά κερδίσῃ τόν Παράδεισο, ἀλλά γίνεται ἀπό ἁγνή ἀγάπη πρός τόν πλησίον καί γίνεται ἔτσι ὅπως θέλῃ ὁ Θεός, τότε ὁ ἐλεήμων ὁμοιάζει μέ τόν Θεόν, πού εἶναι ὁ δοτήρας παντός ἀγαθοῦ. Ἐκτός ὅμως ἀπό τή χαρά τῆς προσφορᾶς, ἔχει καί Χρέος ὁ ἄνθρωπος νά εἶναι καλός οἰκονόμος τῶν δωρεῶν τοῦ Θεοῦ. Ὁ Κύριος λέγει πρός τούς Μαθητάς Του: «Δωρεάν ἐλάβετε, δωρεάν δότε» (Ματθ. ι΄ 8).

Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος λέγει: «Τοιγαροῦν, ἀκολουθήσωμεν ἤδη τῷ λόγῳ, ζητήσωμεν τήν ἐκεῖθεν ἀνάπαυσιν, ῥίψωμεν τήν ἐντεῦθεν περιουσίαν· ὅ καλόν ἐστι ταύτης, τοῦτο μόνον κερδάνωμεν, κτησώμεθα τάς ἑαυτῶν ψυχάς ἐν ἐλεημοσύναις, μεταδῶμεν τῶν ὄντων τοῖς πένησιν, ἵνα τά ἐκεῖθεν πλουτήσωμεν. Δός μερίδα καί τῇ ψυχῇ, μή τῇ σαρκί μόνον· δός μερίδα καί τῷ Θεῷ, μή τῷ κόσμῳ μόνον... Δός ὀλίγον, παρ οὗ τό πλεῖστον ἔχεις·  δός καί τό πᾶν, τῷ τά πάντα  χαρισαμένῳ... Καί τοῦτο γάρ ἐστι λαβεῖν, τό τῷ Θεῷ δοθῆναι· ὅσον ἐάν εἰσενέγκῃς, πλεῖστον ἀεί τό λειπόμενον·  καί οὐδέν δώσεις ἴδιον, ὅτι τά πάντα παρά Θεοῦ» (Περί Φιλοπτωχείας, λόγ. ΙΔ΄ ἐν Migne P.G. 35, 885, ΒΕΠΕΣ  59, 73, 28-37).

Εἶναι δυστυχής ἐκεῖνος, πού κατακρατεῖ τά ἀγαθά γιά τόν ἑαυτόν του καί δέν ἐλεεῖ τόν ἔχοντα ἀνάγκην συνάνθρωπόν του. Εἷναι οὐσιαστικά πτωχός, σάν τόν ἄφρονα πλούσιο τῆς Παραβολῆς. Ἔρχεται ἡ ὥρα, πού φεύγει ἀπό αὐτόν ἐδῶ τόν κόσμο καί δέν παίρνει τίποτε μαζί του: « Ἄφρον, ταύτῃ τῇ νυκτί τήν ψυχήν σου ἀπαιτοῦσιν ἀπό σοῦ· ἅ δέ ἡτοίμασας τίνι ἔσται;» (Λουκ. ιβ΄ 20). Καί συμπεραίνει ὁ Κύριος, πού θέλει νά εἴμαστε ἀγαθοί καί μεταδοτικοί τοῦ ἀγαθοῦ, ὅτι «ἔτσι πεθαίνει καί αὐτό τό τέλος ἔχει ἐκεῖνος, πού θησαυρίζει ἐγωϊστικά γιά τόν ἑαυτό του στή γῆ καί δέν προσπαθεῖ νά πλουτίζῃ μέ ἔργα ἀγάπης καί ἐλεημοσύνης, στά ὁποῖα εὐαρεστεῖται ὁ Θεός» (Λουκ. ιβ΄ 21). Πεθαίνει σάν κακός Οἰκονόμος και θάβεται. Ὁ ἀνελεήμων καταδικάζει μόνος του τόν ἑαυτόν του καί τόν ὀδηγεῖ στόν τόπον τῆς βασάνου, ὁ ἄφρον.

Πολλές φορές ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου κυριεύεται ἀπό τό φοβερό πάθος τῆς πλεονεξίας, « ἥτις ἐστιν εἰδωλολατρία» (Κολοσ. γ΄ 5) καί χάνει τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, τήν ὄντως μακαρίαν ζωήν. Δοῦλος τοῦ πάθους, στήν ἀγχώδη προσπάθειά του, νά συγκεντρώσῃ ὅσο τό δυνατόν περισσότερα ἀγαθά, γιά τόν ἑαυτόν του στή γῆ, δέν ἐλεεῖ τούς πτωχούς συνανθρώπους του καί ἔτσι χωρίζεται ἀπό τόν Θεόν καί γίνεται «δέσμιος τῆς γῆς», αἰχμάλωτος τοῦ σκότους, ἐνδεής παντός ἀγαθοῦ.

Τό μόνο πρᾶγμα, πού ἀκούει κανείς ἀπό τό στόμα του εἶναι: «Οὐκ ἔχω, οὐδέ δώσω, πένης γάρ εἰμι». Ὁ Μέγας Βασίλειος λέγει ὅτι εἶναι πραγματικά φτωχός καί στερεῖται  κάθε ἀγαθό: «Πένης εἶ τῷ ὄντι καί ἐνδεής παντός ἀγαθοῦ· πένης ἀγάπης, πένης φιλανθρωπίας, πένης πίστεως εἰς Θεόν, πένης ἐλπίδος αἰωνίου». Γι’αὐτό καί συμβουλεύει ὁ Μεγάλος πατέρας τῆς Ἐκκλησίας μας τούς πιστούς καί λέγει: «Συμμεριστάς ποίησον τῶν σίτων τούς ἀδελφούς· τό αὔριον σηπόμενον σήμερον μετάδος τῷ δεομένῳ. Πλεονεξίας εἶδος τό χαλεπώτατον, μηδέ τῶν φθειρομένων μεταδιδόναι τοῖς ἐνδεέσιν» (Μεγ. Βασιλείου, εἰς τό «καθελῶ μου τάς ἀποθήκας» 6, ΕΠΕ 6, 344,4-9). Τό χειρότερο εἶδος πλεονεξίας εἶναι νά μή δίδει κανείς στούς ἐνδεεῖς οὔτε καί αὐτά πού φθείρονται.

Ὁ Παῦλος μᾶς συμβουλεύει νά νεκρώσουμε τά μέλη μας, πού ζητοῦν γήϊνες ἀπολαύσεις καί πιο πολύ νά νεκρώσουμε τήν πλεονεξία, πού  εἶναι εἰδωλολατρία, εἶναι ἡ λατρεία τοῦ Χρήματος (πρβλ. Κολόσ. γ΄ 5). Καί τονίζει ὁ Παῦλος ὅτι «πᾶς πλεονέκτης, ὅ ἐστιν εἰδωλολάτρης, οὐκ ἔχει κληρονομίαν ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ Χριστοῦ καί Θεοῦ» (Ἐφεσ. ε΄ 5).

Ὁ Κύριος θέλοντας νά μᾶς προφυλάξῃ ἀπό τό ὀλέθριο αὐτό πάθος λέγει: «Ὁρᾶτε καί φυλάσσεσθε ἀπό πάσης πλεονεξίας» (Λουκ. ιβ΄ 15).

Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος λέγει: «Μηδαμῶς, ὦ φίλοι καί ἀδελφοί, μή γενώμεθα κακοί τῶν δοθέντων ἡμῖν οἰκονόμοι, ἵνα μή ἀκούοντες Πέτρου λέγοντος· Αἰσχύνθητε, οἱ κατέχοντες τά ἀλλότρια καί μιμήσασθε ἰσότητα Θεοῦ, καί οὐδείς ἔσται πένης. Μή κάμνωμεν θησαυρίζοντες, καί φυλάσσοντες, ἄλλων πενίᾳ καμνόντων,... Μιμησώμεθα νόμον Θεοῦ τῶν ἀνωτάτω καί πρῶτον, ὅς βρέχει ἐπί δικαίους καί ἁμαρτωλούς, ἀνατέλλει δέ πᾶσιν ὁμοίως τόν ἥλιον» (Γρηγορ, τοῦ Θεολ. Περί Φιλοπτωχίας ΚΔ΄-ΚΕ΄ ἐν ΒΕΠΕΣ 59, 74,40-75,23).

Ἡ ἐλεημοσύνη στό συνάνθρωπό μας , μέ λεπτότητα, τρυφερότητα καί ἀγάπη, εἶναι ὀ καλλίτερος τρόπος εὐχαριστίας τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ δοτήρας ὅλων τῶν ἀγαθῶν.

«Δός, λοιπόν, καί τό πᾶν, τῷ τά πάντα χαρισαμένῳ»

( Γρηγ. Θεολ. ἔνθ’ἀνωτ. ΚΒ΄ ΒΕΠΕΣ, 59, 73,38).

Καί εἶναι καιρός νά προσφέρουμε στό Χριστό τήν καρδιά μας, ὅλη μας τήν ὕπαρξι, διότι Αὐτός πρῶτος μᾶς ἀγάπησε καί παρέδωκε τόν ἑαυτόν Του, γιά χάρι μας, προσφοράν καί Θυσίαν στό Θεό εἰς ὀσμήν εὐωδίας (Ἐφεσ. ε΄ 2). Αὐτός καί μόνον Αὐτός μᾶς ἐχάρισε τά πάντα καί σ’Αὐτόν ἀνήκει ἡ δόξα. «Τῷ ἀγαπῶντι ἡμᾶς καί λούσαντι ἡμᾶς ἀπό τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν ἐν τῷ αἵματι αὐτοῦ, καί ἐποίησεν ἡμᾶς βασιλείαν, ἱερεῖς τῷ Θεῷ καί Πατρί αὐτοῦ» (Ἀποκ. α΄ 5-6),Αὐτῷ «τῷ βασιλεῖ τῶν αἰώνων, ἀφθάρτῳ, ἀοράτῳ, μόνῳ σοφῷ Θεῷ, τιμή καί δόξα εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν» (Α΄Τιμόθ. α΄ 17).