ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ

ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΙΚΗ ΕΣΤΙΑ

 

Α)«Ἐάν ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τά παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καί ὑμῖν ὁ Πατήρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος· ἐάν δέ μή ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τά παραπτώματα αὐτῶν, οὐδέ ὁ Πατήρ ὑμῶν ἀφήσει τά παραπτώματα ὑμῶν.

Β)Ὅταν δέ νηστεύητε, μή γίνεσθε ὥσπερ οἱ ὑποκριταί σκυθρωποί· ἀφανίζουσι γάρ τά πρόσωπα αὐτῶν ὅπως φανῶσι τοῖς ἀνθρώποις νηστεύοντες· ἀμήν λέγω ὑμῖν ὅτι ἀπέχουσι τον μισθόν αὐτῶν.

Σύ δέ νηστεύων ἄλειψαί σου τήν κεφαλήν καί τό πρόσωπόν σου νίψαι, ὅπως μή φανῇς τοῖς ἀνθρώποις νηστεύων, ἀλλά τῷ Πατρί σου τῷ ἐν τῷ κρυπτῷ, καί ὁ Πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ.

Γ)Μη θησαυρίζετε ὑμῖν θησαυρούς ἐπί τῆς γῆς, ὅπου σής και βρῶσις ἀφανίζει, και ὅπου κλέπται διορίσσουσι και κλέπτουσι· θησαυρίζετε δέ  ὑμῖν θησαυρούς ἐν οὐρανῷ, ὅπου οὔτε σής οὔτε βρῶσις  ἀφανίζει, και ὅπου κλέπται οὐ  διορύσσουσι οὐδέ κλέπτουσιν· ὅπου γάρ ἐστιν ὁ θησαυρός ὑμῶν, ἐκεῖ ἔσται καί  ἡ καρδία ὑμῶν»(Ματθ. στ΄ 14-21).

 Πρώτη βασική προϋπόθεσις ἐπιστροφῆς στήν Πατρική Ἑστία, προϋπόθεσις συμφιλιώσεως μέ τόν Πατέρα εἶναι ἡ ἀμνησικακία, νά μή θυμᾶται, νά μή διατηρεῖ στή μνήμη του, τήν κακία ἐκείνων πού τόν ἔβλαψαν, νά  μή διατηρεῖ μῖσος, νά συγχωρῇ τό κακόν, πού τοῦ ἔκαμαν. Ἡ μνήμη τῆς κακίας εἶναι δηλητήριο, «εἶναι λέπρα τῆς ψυχῆς», λέγει ὁ ἅγιος Μακάριος. Ὁ Κύριος πολύ ἁπλά μᾶς θέτει τήν ἀμνησικακία,  τήν συγχώρησιν ἐκείνων, πού μᾶς ἔβλαψαν, ὡς ὅρον Συγχωρήσεως τῶν ἁμαρτιῶν μας, ἀπό τον Θεόν.

Εἷναι γεγονός ὅτι ὅλοι ἁμαρτάνουμε καί συνεχῶς παρακαλοῦμε τόν Θεόν νά συγχωρήσῃ τίς ἁμαρτίες μας. Προσευχόμενοι δέ, καθημερινά, παρακαλοῦμε τό Θεό να μᾶς συγχωρήσῃ, ὅπως ἐμεῖς συγχωροῦμε ἐκείνους, πού μᾶς ἔβλαψαν λέγοντες: «Πάτερ ἡμῶν… ἄφες ἡμῖν τά όφειλήματα ἡμῶν, ὡς και ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν»(Ματθ.στ΄12).

Αὐτόν τόν ὅρον θέτει καί ὁ Κύριος καί λέγει: «Ἐάν συγχωρήσετε τούς ἀνθρώπους τά παραπτώματά τους, ὅ,τι κακό σᾶς ἔχουν κάνει, τότε θά συγχωρήσῃ καί ὁ οὐράνιος Πατέρας τίς δικές σας ἁμαρτίες. Ἐάν ὅμως δέν συγχωρῆτε στούς ἀνθρώπους  τίς ἁμαρτίες, τό κακό πού σᾶς ἔκαναν, τότε οὔτε καί ὁ Πατέρας σας θά συγχωρήσῃ τά δικά σας παραπτώματα, τίς δικές σας ἁμαρτίες»(Ματθ. στ΄14-15).

Ὑπάρχει κανείς στή γῆ ἀναμάρτητος; Εἶναι ἀλήθεια ὅτι «Οὐδείς καθαρός ἀπό ῥύπου ἔστω και ἐάν ἡ ζωή του εἶναι μιά μέρα στή γῆ». Ὅλοι εἴμαστε ὑπόδικοι στή Θεία Δικαιοσύνη. Ὅλοι ἔχουμε ἀνάγκη τό Ἔλεος τοῦ Θεοῦ καί ζητοῦμε τήν συγχώρησι τῶν ἁμαρτιῶν μας. Συνεπῶς Ὅλοι ὀφείλουμε να εἴμαστε ἐπιεικεῖς ὁ ἕνας πρός τόν ἄλλον καί  νά μή ἐπιτρέπουμε νά φωλιάζῃ στήν ψυχή μας ὁ Ὄφις τῆς μνησικακίας, πού εἶναι λέπρα τῆς ψυχῆς. Ἡ μνησικακία διώχνει τήν ἀγάπη καί διατηρεῖ τό δηλητήριον τοῦ μίσους πρός τούς  ἄλλους ἀδύναμους καί ὁμοιοπαθεῖς ἀδελφούς, μᾶς χωρίζει μεταξύ μας καί ἀπό τόν Θεόν, ἀφαιρεῖ τὴν εἰρήνη μας  καί διαταράσσει τήν ψυχική μας γαλήνη καί ἡρεμία καί κλονίζει τήν ψυχοσωματική μας ὑγεία.

Πανσόφως ὁ Κύριος ἔθεσε σάν πρώτη προϋπόθεσι ἐπιστροφῆς τοῦ ἀνθρώπου κοντά στό Θεό, την ἀνεξικακία. Διότι αὐτός, πού δεν συγχωρεῖ τούς συνανθρώπους του, ὁ μνησίκακος, δέν μπορεῖ νά τηρήσῃ τή δεύτερη προϋπόθεσι ἐπιστροφῆς στήν Πατρική Ἑστία. Δέν μπορεῖ,  δηλαδή, νά τελειωθῇ στήν ἀρετή τῆς ὀρθοδόξου νηστείας, ὅταν μέσα στήν ψυχή του διατηρῇ μῖσος ἐναντίον τῶν συνανθρώπων του, πού τόν ἔβλαψαν, ὅταν διατηρῇ τή μνήμη τῆς κακίας, ὅταν δέν ἔχῃ ἀμνησικακία, ὅταν δέν ἔχῃ ἀγάπη πρός τούς ἀδελφούς,τότε δέν μπορεῖ νά ἑνωθῇ μέ τόν Θεόν, νά εἰσέλθῃ στή Βασιλεία Του.

Δευτέρα προϋπόθεσις ἐπιστροφή στο Θεό εἶναι ἡ ἀρετή τῆς  ὀρθοδόξου νηστείας. Καί τί εἶναι ὀρθόδοξος, εὐάρεστος στό Θεό, νηστεία; Μέ ἕνα λόγο, νηστεία εἶναι ἡ ἐν Χριστῷ ζωή, ἡ μίμησις τῆς ζωῆς τοῦ Χριστοῦ.

Νηστεία, ἀπό τό· νή+ ἐσθίω, σημαίνει δεν τρώγω, ἀπέχω ἀπό τήν τροφή. Εἶναι πνευματική ἄσκησις πρός κατανίκησι τοῦ φοβεροῦ, τοῦ θανασίμου πάθους τῆς γαστριμαργίας. Οἱ Ἅγιοι Πατέρες   κατατάσσουν τή γαστριμαργία, ὡς ἕνα ἀπό τά ἑπτά ἁμαρτήματα.Ὁ Πάνσοφος Δημιουργός, ὡς «ὕλην εἰς τό αὐτεξούσιον» ἔδωκε στόν ἄνθρωπον τήν Ἐντολήν τῆς νηστείας λέγων· «ἀπό παντός ξύλου τοῦ ἐν τῷ παραδείσῳ βρώσει φαγῇ, ἀπό δε τοῦ ξύλου τοῦ γινώσκειν καλόν και πονηρόν, οὐ φάγεσθε ἀπ’ αὐτοῦ·ᾗ δ’ ἄν ἡμέρᾳ φάγητε ἀπ’ αὐτοῦ θανάτῳ ἀποθανεῖσθε» (Γενέσ.β΄16-17). Ἡ Ὑπακοή στήν Ἐντολήν σημαίνει ἀγάπη καί εὐγνωμοσύνη στό Θεό, πού ἐκφράζεται μέ τόν πνευματικό  ἀγῶνα, μέ τήν πνευματική ἄσκησι τοῦ ἀνθρώπου προς κατανίκησι τοῦ πάθους τῆς γαστριμαργίας, πού εἶναι ἡ ρίζα πάντων τῶν κακῶν. Διά τῆς  νηστείας, διά τῆς ἀποχῆς  ἀπό τόν καρπό τοῦ δένδρου αὐτοῦ, διαφυλάσσει ὁ ἄνθρωπος τόν Παράδεισο, τή σχέσι καί κοινωνία του μέ τόν Θεόν. Ἐκφράζει τήν ἀγάπη του στό Θεό και ζεῖ ἐν Θεῷ. Ὀρθόδοξος νηστεία εἶναι ἡ τῶν κακῶν ἀλλοτρίωσις, ἡ τῶν Ἀγγέλων ὁμοίωσις, ἡ τῶν δικαίων ὁμόσκηνος, ἡ τροφός τῶν ἀρετῶν, ἡ πρός Θεόν παρρησία.

Ὁ ἄνθρωπος ὅμως «ἐν τιμῇ ὤν οὐ συνῆκε, παρασυνεβλήθη τοῖς κτήνεσι τοῖς ἀνοήτοις και ὡμοιώθη αὐτοῖς»(Ψαλμ.48,13,21). Κυριεύεται ἀπό τό πάθος τῆς γαστριμαργίας. Δέν ἀρκεῖται εἰς τήν εὐεργεσίαν τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος τοῦ ἐπιτρέπει  νά γευθῇ τούς καρπούς ὅλων τῶν ἄλλων δένδρων τοῦ Παραδείσου. Πλεονεκτεῖ. Δέν νηστεύει. Δέν ἀπέχει ἀπό τόν καρπό τοῦ ἀπηγορευμένου δένδρου. Ἱκανοποιεῖ  τό πάθος τῆς γαστριμαργίας, πού εἶναι γέννημα τοῦ Ἐγωϊσμοῦ και γίνεται παραβάτης τῆς Ἐντολῆς. Πρός ἱκανοποίησιν τοῦ Πάθους του ἀντιστρατεύεται στό πανάγιον Θέλημα τοῦ Θεοῦ και ἔτσι, διά τῆς Παρακοῆς δηλώνει την ἔλλειψι ἀγάπης και εὐγνωμοσύνης στόν Δημιουργό καί Εὐεγέτη του, χωρίζεται ἀπό τόν Θεόν, μέ τή θέλησί του, ἐξέρχεται ἀπό τήν Πατρικήν Ἑστία. Χάνει τον Παράδεισο τῆς τρυφῆς και, ὅπως λέγει ὁ Προφήτης, γίνεται ὅμοιος μέ τά ἄλογα, τά χωρίς λογικό ζῶα, και ζῆ σάν κτῆνος και πεθαίνει σάν κτῆνος. Καί πραγματικά ἡ γαστριμαργία, ἡ κοιλιοδουλεία ἀποκτηνώνει τόν ἄνθρωπο.

 Ἡ κραιπάλη και ἡ μέθη, ἡ γαστριμαργία διώχνουν μέσα ἀπό την ψυχή τοῦ ἀνθρώπου ὅλα τά πνευματικά χαρίσματα. Ὁ κοιλιόδουλος ἀρνεῖται τόν Ἕνα καί μόνον ἀληθινόν Θεό, καί λατρεύει τό Βόρβορο. Ὑψώνει σέ Θεό, «τήν κοιλίαν».

Πρός ἱκανοποίησιν τοῦ πάθους τῆς γαστριμαργίας οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι «πατοῦν ἐπί πτωμάτων», διαπράττουν ἄπειρα, εἰδεχθῆ, φρικτά ἐγκλήματα.

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος χαρακτηρίζει τούς ἀνθρώπους πού κυριεύονται ἀπό τό θανάσιμο πάθος τῆς κοιλιοδουλείας ὡς Εἰδωλολάτρες. Οἱ ἄνθρωποι αὐτοί δέν ὑπηρετοῦν τόν Χριστόν, «ἀλλά τῇ ἑαυτῶν κοιλίᾳ», λατρεύουν σάν Θεό τήν κοιλιά τους(Ρωμ.ιστ΄18.Φιλιπ. γ΄19). Καί ἔτσι μέ τή Θέλησί τους, διά τῆς Παρακοῆς ἐξέρχονται τῆς Πατρικῆς Ἑστίας. Ὁ Θεός ὅμως, ὡς ἄπειρη ἀγάπη, «πάντας ἀνθρώπους θέλει σωθῆναι και εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν» (Α΄ Τιμόθ. β΄4), μᾶς εὐσπλαγχνίζεται.

Ἕρχεται κοντά μας ὁ Υἱός και λόγος τοῦ Θεοῦ. Γίνεται τέλειος ἄνθρωπος, λαμβάνει «δούλου μορφήν». Γίνεται ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δε Σταυροῦ. Τύπος καί Ὑπογραμμός, Ὑπόδειγμα ὑπακοῆς στό Θεό-Πατέρα καί χαράσσει σέ ὅλους μας τήν Ὁδόν ἐπιστροφῆς πρός τήν Πατρικήν Ἑστία. Καί συνοψίζει τόν τρόπο ἐπιστροφῆς σέ τρεῖς βασικές προϋποθέσεις: Ἀμνησικακία, νηστεία, ἐλεημοσύνη. Μᾶς  συνοψίζει τό Εὐαγγέλιον τῆς Ἀγάπης. 

Ἡ νηστεία ἡ εὐάρεστος στό Θεό, δέν νοεῖται χωρίς ἀνεξικακία και χωρίς ἐλεημοσύνη. ΝΗΣΤΕΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΙΜΗΣΙΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ.

Εἶναι «ἡ τῶν κακῶν ἀλλοτρίωσις καί συγχρόνως ἡ ἐπιτέλεσις ἁγιωσύνης ἐν φόβῳ Θεοῦ, πού γένεται «πρᾶξις», ὅταν ὁ πιστός στό Θεό, διά γυμνασίας εἰς εὐσέβειαν, διά πνευματικῶν ἀσκήσεων, κατορθώνει νά κατανικήσῃ τήν ρίζα τῶν κακῶν, τη γαστριμαργία. Ἡ εὐάρεστος στό Θεό νηστεία ἐκτέμνει ἀπό καρδίας πᾶσαν κακίαν.

Φαίνεται ὅτι τό σῶμα τῆς νηστείας εἶναι ἡ ἀποχή ἀπό ὡρισμένα τά φαγητά και ὅτι ψυχή τῆς νηστείας εἶναι ἡ ἀποχή ἀπό το Κακό και την ἁμαρτίαν. Σᾶς τονίζω ἐδῶ ὅτι ὅτι ὀφείλουμε νά προσέξουμε καί πρῶτα ἀπό ὅλα νά ἀπέχουμε ἀπό τό βασικό, θανάσιμο  πάθος τῆς γαστριμαργίας. Καί  χρειάζεται μεγάλη Προσοχή, διότι ἡ ὁρμή τῆς αὐτοσυντηρήσεως μᾶς ὁδηγεῖ σέ ἀκρότητες. Ὁ ἄνθρωπος Δέν ζῆ γιά νά τρώγῃ, ἀλλά τρώγει τόσο, ὅσο χρειάζεται γιά να συντηρῆται στή ζωή. Ἐπίσης ὁ ἄνθρωπος ἀπ' ἀρχῆς δέν εἶναι σαρκοβόρος, σαρκοφάγος, ἀλλά χορτοφάγος, φυτοφάγος. Ὁ Πυθαγόρας ἔλεγε ὅτι ἡ σαρκοφαγία ἀποθηριώνει, ἐξαγριώνει, ἀποκτηνώνει τον ἄνθρωπο. Πρός ἱκανοποίησιν τοῦ Πάθους τῆς γαστριμαργίας ἐξοδεύονται ἀμύθητα ποσά. Μόνον μέ τά χρήματα, πού ἐξοδεύονται κάθε χρόνο γιά οἰνοπνευματώδη ποτά, θά μπορούσαμε νά ἐξαφανίσουμε τή φτώχεια ἀπό τόν Πλανήτη μας.

Ἐπίσης ἐάν δεν περιορίσουμε τή συνεχῆ κρεοφαγία κλπ. κινδυνεύουν να ἐκλείψουν τά ζωϊκά εἴδη.Ἡ νηστεία, ἡ ἀποχή ἀπό αὐτά εἶναι ἀναγκαῖα, ἐπιβάλλεται καί  διά λόγους Οἰκονομίας τῆς φύσεως.

Ἡ ΝΗΣΤΕΙΑ ἐπιβάλλεται κυρίως γιά λόγους ὑγείας. Ἡ ὑγιής Ἰατρική ἐπιστήμη ἐπιβάλλει τή νηστεία(δίαιτα), ὡς μέσον θεραπείας πολλῶν ἀσθενειῶν (π.χ.παχυσαρκίας κλπ.).

Ὑπάρχουν περίοδοι ὅπου παλλά ζῶα ἀποσύρονται στή φωλιά τους καί ὑποβλάλλονται σέ μακροτάτη  νηστεία, καί ἔτσι ἀναπαύουν τό κουρασμένο πεπτικό τους σύστημα.Οἱ ἄνθρωποι ὅμως, δυστυχῶς, δέν προσέχουν, καί κυριεύονται ἀπό το Πάθος τῆς γαστριμαργίας καί βλάπτουν τήν ὑγεία τους. Πολλοί κυριεύονται ἀπό το δόγμα: «Φάγωμεν  πίωμεν, αὔριον γάρ ἀποθνήσκομεν» καί ὀδηγοῦνται στήν ἄβυσσο τῆς αἰώνιας Ὀδύνης.

Ὁ Σενέκας ἔλεγε ὅτι «πολλά πινάκια, πολλαί ἀσθένειαι· ἐκπλήττεσθε ἐκ τοῦ πλήθους τῶν νοσημάτων; Μετρήσατε τούς μαγείρους».

Εἶναι  ἀναμφισβήτητη ἀλήθεια ὅτι περισσότεροι, ἀστόχαστοι, ἄνθρωποι, σκάπτουμε τόν τάφο μας μέ τά δόντια μας, μέ τά  μαχαίρια καί τά πηρούνια μας. Μᾶς κυριεύει ἡ γαστριμαργία, ἡ κοιλιοδουλεία, ἡ λίμα, ἡ λαιμαργία. καί ζοῦμε σάν κτήνη. Εἶναι δέ ἀπολύτως βέβαιον ὅτι καί τά χρόνια νοσήματα ὀφείλονται στήν πολυφαγία. 

Καί εἶναι αὐτονόητον ὅτι ἡ νηστεία, ἡ  ἐγκράτεια εἶναι ἡ μόνη Ὁδός πρός θεραπείαν.

Ἔχουμε πολλά παραδείγματα ἁγίων, πού ἔζησαν μέ ψωμί καί νερό, μέ ἕνα παξιμάδι και ἕνα τσάϊ, τρεφόμενοι μέ το λόγο τοῦ Θεοῦ καί τή θεία Κοινωνία. Ἔτσι ζοῦσαν χαρούμενοι και ἦσαν ψυχοσωματικά ὑγιεῖς. Ἐνδεικτικά παραδείγματα:

Ὁ Ἐρημίτης Ἰάκωβος 104 χρόνια, ὁ ἅγιος Ἀντώνιος 105 χρόνια, ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Στυλίτης 115 ἔτη, ὁ ἅγιος Ἐπιφάνιος  115, ὁ ἅγιος Ἀρσένιος 120 ἔτη και πολλοί ἄλλοι Ἅγιοι ἔζησαν ἀκόμη περισσότερο.

Ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός συνιστᾶ, μέ τό προσωπικό του παράδειγμα τήν εὐάρεστη στό Θεό νηστεία.  Ἡ νηστεία, ὀρθοδόξως νοουμένη, ὄχι μόνον ὡς κατανίκησι τῆς γαστριμαργίας, ἀλλά γενικά ὡς ὑπακοή στό Θεῖον Θέλημα, στό Θεσμό τῆς Ἐκκλησίας, ὡς ἀποχή  ἀπό τό ΚΑΚΟ καί τήν ΑΜΑΡΤΙΑ, πρός ἐπιτέλεσιν ἁγιωσύνης ἐν φόβῳ Θεοῦ, μᾶς ἐπανεισάγει εἰς τόν Παράδεισο τῆς τρυφῆς, μᾶς βοηθεῖ νά ἐπιστρέψουμε στήν Πατρική Ἑστία. Ὀ ΧΡΙΣΤΟΣ, μέ τήν Σταυρική Του Θυσία καί τήν Ἀνάστασίν Τους  μᾶς καλεῖ νά μιμηθοῦμε τήν ἁγίαν Του ζωήν καί διά τῆς νηστείας, ἥτις ἐκτέμνει ἀπό καρδίας πᾶσαν κακίαν, νά ἐπιστρέψουμε στήν Πατρικήν Ἑστίαν.

Ὁ Κύριος, γι’ αὐτόν ἀκριβῶς τό λόγο,  μᾶς ἀποτρέπει ἀπό τή φαρισαϊκή, τήν ὑποκριτική νηστεία. Μᾶς προτρέπει νά ἀποφεύγουμε τήν ὑποκρισίαν, τήν φαρισαϊκήν νηστεία. Ἡ νηστεία δέν εἶναι μέσον διαφημίσεως ἀνυπάρκτου εὐσεβείας, πρός «τό θεαθῆναι τοῖς ἀνθρώποις». Εἶναι μέσον πνευματικῆς ἀσκήσεως πρός τελείωσιν τῆς ψυχῆς καί ἐπιστροφῆς στήν Πατρικήν Ἑστία.

Ὁ Κύριος μᾶς συνιστᾶ ὅταν νηστεύωμεν νά μή γινώμαστε, ὅπως ἀκριβῶς οἱ ὑποκριτές, σκυθρωποί, πού ἀφανίζουν, κρύπτουν, τό ἀληθινόν τους πρόσωπο. Νά μή νηστεύουμε πρός τό θεαθῆναι τοῖς ἀνθρώποις(Ματθ. στ΄ 16. κγ΄5), ἀλλά ἡ νηστεία μας να εἶναι «ταπείνωσις τῆς ψυχῆς», νά εἶναι λατρεία τοῦ Θεοῦ, νά γίνεται ἐν τῷ κρυπτῷ, νά  τή βλέπῃ μόνον Θεός, νά εἶναι προσφορά  τοῦ ἑαυτοῦ μας στό Θεό, ἔκφρασις τέλεια ἀγάπης στό Θεό καί τόν πλησίον. Νά ἔχει περιεχόμενον τήν ἀνεξικακία καί τήν ἐλεημοσύνην. 

Πρός πραγματοποίησιν τῶν τριῶν αὐτῶν προϋποθέσεων πρός ἐπιστροφήν στήν Πατρικήν Ἑστία, μᾶς συνιστᾶ ὁ Κύριος τήν ἀποφυγή πλουτισμοῦ, θησαυρισμοῦ, γιά τόν ἑαυτό μας στη γῆ. Μᾶς προτρέπει, νηστεύοντες, νά θησαυρίζουμε Θησαυρούς ἐν οὐρανῷ, ὥστε καί ἡ ψυχή μας νά εἶναι στραμμένη διαρκῶς ἐκεῖ, στόν Οὐρανό. Καί θά εἶναι στόν οὐρανό ἡ ψυχή μας, ὅταν νηστεύουμε ὅπως θέλει ὁ Θεός. Δηλαδή ὅταν στή ζωή μας ἀκολουθοῦμε τά ματωμένα Χνάρια τοῦ Χριστοῦ, ὅταν περιπατοῦμε ἐν ἀγάπῃ, Ὅταν ζοῦμε εὐσεβῶς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ. Ὅταν στηρίζουμε, παρηγοροῦμε περιθάλπτωμεν τόν Χριστόν, ὅταν τρέφουμε, ποτίζουμε, κρυφοντύνουμε τόν Χριστόν στό πρόσωπον τῶν ἐλαχίστων ἀδελφῶν Του. Ὅταν δοξάζουμε ἐν ἑνί στόματι καί μιᾷ καρδίᾳ, λόγῳ καί ἔργῳ τόν Κύριόν μας τόν Ἰησοῦν Χριστόν, τόν Εὐεργέτην, τόν Σωτῆρα καί Λυτρωτήν τοῦ Κόσμου, σύν τῷ Πατρί καί τῷ ἁγίῳ Πνεύματι και τώρα και πάντοτε καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ΑΜΗΝ.